Parijs toonde zich maandag zeer verontwaardigd. De Franse minister van Buitenlandse Zaken, Fabius, riep de Amerikaanse ambassadeur op het matje. President Obama heeft de telefoon gepakt om zijn Franse ambtsgenoot Hollande tot bedaren te brengen.

Opvallend is dat de Amerikanen zelf, die ook op grote schaal worden afgeluisterd, zich nauwelijks lijken te bekommeren om het spiedende oog en luisterende oor van de NSA. Dat is vooral ook merkwaardig omdat juist Amerikanen zeer gesteld zijn op hun persoonlijke vrijheid. Het verzet tegen een bemoeizuchtige en alles controlerende overheid is een dominant element in hun volksaard.

Dat de burgers van de VS betrekkelijk laconiek reageren op berichten over de controle van de NSA, heeft alles te maken met de aanslagen van 11 september 2001. Sindsdien vinden veel Amerikanen dat de overheid er alles aan moet doen om de veiligheid van burgers en samenleving maximaal te bewaken. Dat doel heiligt veel middelen, ook als dit de privacy van burgers kan aantasten.

Er bestaat inderdaad een spanningsveld tussen garanties voor maximale veiligheid en respect voor privacy. Het evenwicht tussen beide is moeilijk te vinden. Wanneer veiligheidsdiensten de grenzen van de privacy nooit mogen overschrijden, kunnen kwaadwilligen ongestoord hun snode plannen smeden. Het grote risico is dan dat veiligheidsdiensten pas in actie komen als het kwaad al is geschied.

Tegelijk is er een ander gevaar. Voor elke overheid is de verleiding groot om de voorzieningen voor aftappen en afluisteren die er toch al zijn, ook te gaan gebruiken voor andere doeleinden dan de strijd tegen terroristen. Nergens is gegarandeerd dat dit niet gebeurt. Er zijn ook Amerikanen die daar bezorgd over zijn. En gelijk hebben ze.

Tot nu toe heeft de Nederlandse regering zich zeer terughoudend opgesteld in het gesprek met de VS over het Amerikaanse ‘toezicht’ op het Nederlandse telefoon- en dataverkeer. Mogelijk heeft dit te maken met het voordeel dat onze eigen (afgeslankte) veiligheidsdiensten hebben van de Amerikaanse spionage. Soms worden er immers gegevens uitgewisseld. Wellicht wil Den Haag ook niet de verhouding met Washington onder druk zetten. Die overwegingen zijn begrijpelijk.

Toch is het nodig dat er met de VS een goed gesprek over deze kwestie wordt gevoerd. Er moet immers duidelijkheid zijn over hetgeen andere landen, dus ook bevriende naties, binnen onze landsgrenzen doen. Daarbij is zeker ook nodig dat er garanties zijn dat de gegevens voor geen ander doeleinde worden gebruikt dan voor de strijd tegen het dreigende kwaad van bijvoorbeeld het terrorisme. Het is echter de grote vraag of Washington die wil geven. Ook aan spionage door VS moeten grenzen worden gesteld.