De verhoudingen tussen Nederland en Rusland zijn gespannen. Een reeks incidenten zet de relatie onder druk. En dat in het jaar dat Nederland en Rusland 400 jaar onderlinge betrekkingen vieren.

Ophef ontstond onder meer na de recente arrestatie van Greenpeace-activisten door de Russische autoriteiten. Rusland reageerde woest nadat onlangs in Den Haag de Russische diplomaat Borodin was gearresteerd. Hij zou een gevaar voor zijn kinderen zijn, hetgeen de man ontkent. In Nederland is woensdag met afschuw gereageerd op de mishandeling van de Nederlandse topdiplomaat Elderenbosch. De man werd in zijn appartement vastgebonden. Zijn huis werd overhoop gehaald. Op een spiegels waren de letters LGBT gekalkt. Die letters verwijzen naar lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transsseksuelen.

„Ik ben erg geschokt over deze mishandeling”, zegt Ruslandkenner Helga Salemon. Ze werkte van 2007 tot 2010 zelf op de Nederlandse ambassade in Rusland. „Een aanval op een topdiplomaat in zijn beveiligde woning had ik niet verwacht. Dit is heel ernstig. De beveiligingscamera’s weigerden dienst. Dat wekt bij mij argwaan. Wie zijn er allemaal betrokken bij dit incident? Twee mannen kwamen een beveiligd elitepand binnen. Deze actie is zeer professioneel uitgevoerd. Hier zitten geen simpele zielen achter.”

Schaadt dit incident de betrekkingen tussen Nederland en Rusland?

„De atmosfeer tussen Nederland en Rusland wordt er niet beter op. Ik kan me voorstellen dat dit incident niet bevorderlijk is voor het handelsklimaat. Zo’n incident geeft Nederlandse ondernemers geen prettig gevoel. Toch betwijfel ik of Nederland minder producten naar Rusland zal exporteren en andersom. Wel zullen contacten op overheidsniveau nu mogelijk minder soepel verlopen, verwacht ik.”

Moet het voorgenomen bezoek van koning Willem-Alexander komende maand aan Rusland nog doorgaan?

„Premier Rutte en minister Timmermans hebben in hun reacties door laten schemeren dat ze willen dat het bezoek door gaat. Dat heeft ook met economische belangen te maken. Het zou een blamage zijn voor beide landen als het bezoek van koning Willem-Alexander wordt geschrapt. Dan zou in feite het hele Ruslandjaar worden opgeblazen.”

Nederland kritiseert Rusland als het gaat om homorechten. Zit dat de Russen dwars?

„Ja. Toen president Poetin in april naar Amsterdam kwam, werd er gedemonstreerd tegen de behandeling van homo’s in Rusland. Zo’n Nederlandse actie steekt de Russen. Ze vinden dat Nederland anderen homoseksualiteit opdringt. In Russische staatsmedia wordt Nederland afgeschilderd als een land vol homo’s en pedofielen.”

Snijdt Nederland zich op handelsgebied in de vingers met kritiek op Rusland?

„Ik vraag me af of dat zo is. Nederland is voor Rusland best een belangrijke gasafnemer. Handelsrelaties zijn vaak de meest stabiele relaties. Zelfs in de Sovjettijd namen we gas af van Rusland.”

Ziet Rusland Nederland als een muis op het wereldtoneel?

„Wij zijn niet te vergelijken met landen als Duitsland, Italië of Frankrijk. Het maakt nogal wat uit of enerzijds Merkel of Obama of anderzijds Rutte met de vuist op tafel slaat. Toch heeft Nederland wel lange tijd aanzien gehad in Rusland. De viering van de 400-jarige relatie tussen Nederland en Rusland is niet zomaar onzin.”

Rusland zegt de mishandeling van topdiplomaat Elderenbosch te betreuren en kondigt een zoektocht naar de daders aan. Hoe taxeert u dat?

„Wat mij betreft is het een standaardopmerking van de Russische autoriteiten.”