Voor de coalitiepartijen VVD en PvdA valt de gang van zaken eerder een zeperd te noemen. „Nooit eerder moest een kabinet gedogen dat de oppositie zó veel invloed had op het beleid”, merkte SGP-leider Van der Staaij vrijdagavond fijntjes op. VVD- en PvdA-politici lachten als boeren die kiespijn hadden. Het is immers zonneklaar dat zij er een halfjaar geleden nog op mikten om met diverse oppositiepartijen afzonderlijke akkoordjes te sluiten over talloze beleidskwesties. Via een slimme verdeel-en-heerspolitiek dachten zij hun plannen stukje bij beetje door het parlement te loodsen. En het ontbreken van een meerderheid in de Eerste Kamer? Ach, dat kwam vanzelf goed, spraken zij bagatelliserend.

Die strategie is nu definitief failliet. Het kabinet-Rutte II heeft zich het vege lijf alleen kunnen redden door een groot, alomvattend akkoord te sluiten met een drietal oppositiepartijen, en heeft ín dat akkoord heel wat politieke veren moeten laten. De overmoed van Rutte en Samsom –wij zijn inhoudelijk zo sterk dat wij het zeteltekort in de Senaat wel met ons enthousiasme en met handig manoeuvreren kunnen compenseren– én hun laksheid –waarom zijn ze in juli al niet met de oppositie om de tafel gegaan?– is deze maand hard afgestraft.

Wél een politieke triomf is het akkoord voor oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP. Zij verdienen zonder meer complimenten voor hun tomeloze inzet van de achterliggende weken, voor hun volharding, en voor de grote deskundigheid waarmee zij (met slechts een klein team van medewerkers achter zich) de besprekingen met minister Dijsselbloem (die een heel departement kon mobiliseren) hebben gevoerd en hun eigen trofeeën in de wacht wisten te slepen. Ook het feit dat zij zich hiermee medeverantwoordelijk durfden maken voor het impopulaire beleid van Rutte II, verdient respect.

Ten slotte zijn daar de oppositiepartijen die níét wilden meewerken aan het akkoord. Voor hen hebben de afspraken van eind vorige week nog weer een heel andere betekenis. Met name een partij als het CDA zit met dit akkoord, dat kan niet anders, danig in haar maag. Ga maar na: het beleid dat VVD en PvdA een jaar geleden samen in elkaar knutselden, hád al een sterk CDA-karakter. De vele maatschappelijke akkoorden die de coalitie daarna sloot, maakten de kabinetsplannen nóg CDA-achtiger. Wie daar dan ten slotte bij optelt het feit dat CU en SGP in het akkoord van vrijdag de positie van gezinnen met kinderen flink wisten te verbeteren, vraagt zich vertwijfeld af wat de christendemocraten deze week, in het grote Kamerdebat over het akkoord, nu eigenlijk nog aan kritiek te berde kunnen brengen. Dat volgens een onderzoek van EenVandaag maar liefst 74 procent van de CDA-kiezers het goed vindt dat er vorige week een akkoord is gesloten, helpt Buma bij het formuleren van die kritiek bepaald niet.