toen

Ik zal de zesde mei 2002 nimmer vergeten. Rond zes uur ’s avonds, het moment waarop Volkert van der G. mijn broer doodschoot, was ik thuis, in het Belgische Loenhout. Ik stond die dag in de keuken samen met mijn vrouw en kinderen eten klaar te maken. Mijn zus belde en zei: „Ga tv kijken, want er is wat met Pim.” Toen ik mijn broer zag liggen, wist ik meteen: Die is dood. Ik heb gebeld met mijn jongere broer Simon. Hij zat in de auto en is met 200 kilometer per uur naar zijn huis in Krimpen aan den IJssel gereden.

Evenals enkele andere familieleden, onder wie mijn zoon, reden we naar een politiebureau in Hilversum. Mijn auto heb ik rond halfnegen zowat in de hal van het politiebureau geparkeerd. Later kwamen we erachter dat Volkert van der G. op 5 meter afstand in een cel in dat politiebureau zat. Rechercheurs vertelden ons dat de dader was gepakt. Dat het een blanke man betrof, geen gekleurd medemens. Naast de twee rechercheurs was er op het politiebureau nog een dame die ons bijstand kon verlenen en koffie en broodjes had. Maar we hadden geen behoefte aan haar hulp en hebben vriendelijk verzocht of ze weg wilde gaan.

Ons bleek dat Pim niet meer in Hilversum was, maar dat zijn lichaam voor sectie naar Rijswijk was overgebracht. Onverrichter zake keerden we terug naar huis. Mijn broer Simon en ik kregen die avond van toenmalig premier Kok per telefoon de condoleances overgebracht.

Ik was er destijds van overtuigd dat het om een politieke moord ging. In de peilingen stond Pim op zo’n veertig zetels. Ik heb niet gezegd dat de kogel van links kwam. Maar de overheid had wel meer moeten doen om Pim te beschermen. Grote partijen hebben hem verketterd. Er werden vergelijkingen gemaakt met Haider en Mussolini. Pim maakte zelf ook uitglijders. Hij vergeleek toenmalig minister Borst van Volksgezondheid met Osama bin Laden. Daar had hij achteraf spijt van.

nu

De Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming oordeelde deze week dat het aangevraagde proefverlof van Volkert van der G. „onterecht is afgewezen.” Het is echter nog de vraag of staatssecretaris Teeven (Veiligheid) Van der G. alsnog proefverlof geeft. Maandag is daar meer duidelijk over. „Hoe ik erin sta? Als het proefverlof conform de wet is, dan heeft Volkert van der G. daar recht op. Helaas hebben delinquenten in Nederland nogal wat rechten.

Ik ben er niet blij mee als Volkert van der G. proefverlof krijgt. Ik zou het liever niet hebben. Ik vind dat de moordenaar van mijn broer een levenslange celstraf verdient. Hij heeft echter achttien jaar gekregen. Er is niet alleen maar sprake van een enkelvoudige moord. Nee, Volkert van der G. heeft zich als een wereldverbeteraar het ultieme recht toegeëigend om met een moord een maatschappelijke situatie te wijzigen.

Hoe vaker Volkert van der G. de komende tijd uit het gevang mag, hoe meer kans dat hij wordt getraceerd. Het zou weleens onverstandig kunnen zijn dat hij zich in zijn woonplaats Harderwijk laat zien. Er zijn mensen die nog steeds een appeltje met hem hebben te schillen. Ik zou het een slechte zaak vinden als Van der G. wordt vermoord, maar te vrezen valt dat hij slachtoffer kan worden van lichamelijk geweld.

Ik denk dat Volkert moeilijk zal integreren in de samenleving. Het is een einzelgänger, een milieuactivist die zichzelf groot probeerde te maken door anderen dwars te zitten. Ik denk dat het erbarmen van omstanders jegens hem heel beperkt zal zijn.

straks

De kans lijkt groot dat Volkert van der G. in mei volgend jaar de celdeur achter zich dicht kan doen. Dan heeft hij er twee derde van zijn celstraf opzitten. Van der G. valt onder de in 2008 in werking getreden zogeheten Wet voorwaardelijke invrijheidstelling. Dat betekent dat iemand na twee derde van zijn straf vrijkomt, maar dan wel gebonden is aan voorwaarden. Ook stelt die wet dat kan worden afgezien van de invrijheidstelling na twee derde van de straf als de kans op recidive (herhaling) hoog is en een veroordeelde niet meewerkt aan programma’s om dit risico te verminderen.

Vorig jaar startte Pim Fortuyns chauffeur Hans Smolders een handtekeningactie om te proberen te bewerkstelligen dat Volkert van der G. de volle achttien jaar gevangen blijft zitten. Die petitie leverde tienduizenden handtekeningen op. „Ik schaarde me er ook achter. Ik vrees dat Volkert in mei 2014 vrijkomt, maar als het juridisch enigszins mogelijk is, moet alles in het werk worden gesteld om Volkert van der G. achttien jaar in zijn cel te laten zitten. Op het eind is hij dan vijftig jaar. Misschien dat tegen die tijd de volkswoede aan het afvlakken is.

Ik heb een keer geprobeerd in contact te komen met Volkert van der G. Via de verdediging van Volkert is dat verzoek afgewezen. Volkert van der G. heeft naar mijn indruk geen spijt van zijn daad. Toen hem vorig jaar werd gevraagd of hij de moord opnieuw zou plegen, zij hij: Ik kan daar een-twee-drie geen antwoord op geven.

Of het gedachtegoed van Pim Fortuyn nog altijd voortleeft? Pims kritiek op bijvoorbeeld de regelzucht en het immigratiebeleid vind je nu bij meerdere partijen.

Een herdenkingssymposium vorig jaar was voor mij het ultieme bewijs dat Pim is gerehabiliteerd. Er waren bekende mensen, zoals minister Opstelten van Veiligheid. Pim werd niet langer geassocieerd met Haider en Mussolini. Het blijft waar dat Pim een man was met zwarte kantjes. Het was geen heilige.”