Dat schrijft de Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer in een donderdag gepubliceerd rapport. Hij begon het onderzoek naar aanleiding van een klacht van een arts die in 2012 asielzoekers hielp in het tentenkamp in Ter Apel, over vreemdelingen die geen behandeling kregen.

In azc’s zijn asielzoekers vooral aangewezen op hun eigen zelfredzaamheid, constateert de ombudsman. Dat valt niet altijd mee, omdat het om een kwetsbare groep gaat. Formeel heeft iedereen toegang tot een huisarts, maar die wordt „afgeschermd” door de praktijkassistente en de verpleegkundige. De praktijkassistente maakt zelden gebruik van de tolkentelefoon, waardoor de asielzoeker in gebrekkig Nederlands of met gebaren duidelijk moet maken wat zijn klachten zijn. De ombudsman vindt dat de overheid bij de medische zorg in azc’s te veel naar de kosten kijkt.

In vreemdelingendetentie lijkt het juist omgekeerd. Geld en zelfredzaanheid spelen veel minder een rol, veiligheid des te meer. Sinds de zelfmoord van asielzoeker Aleksandr Dolmatov lijkt dit alleen maar versterkt. Zo weten vreemdelingen vanwege vluchtgevaar niet wanneer ze geopereerd worden, vindt ziekenvervoer om dezelfde reden soms geboeid plaats en mogen asielzoekers geen medicijnen (bijvoorbeeld hoestdrank of paracetamol) op cel hebben.

Veel zorgverleners weten niet dat illegalen die op straat leven, recht hebben op medische zorg en dat zij de kosten daarvoor (deels) kunnen declareren. Volgens een arts moet voor een declaratie een omslachtige, tijdrovende en onduidelijke administratie worden bijgehouden. Mede daardoor „lijkt slechts een beperkt aantal huisartsen” bereid illegalen medische zorg te verlenen. Daarnaast zien illegalen af van een bezoek aan een arts, omdat ze, ten onrechte, bang zijn voor dure rekeningen.