Is het niet bizar om in crisistijd 4,6 miljard euro uit te geven aan een nieuw gevechtsvliegtuig? Kan dat geld niet beter worden besteed in de zorg of aan de sociale zekerheid? Of om de hoge staatsschuld enigszins te matigen? Wordt op deze wijze bovendien niet een groot deel van het beschikbare defensiebudget weggekaapt?

De toekomst van de Nederlandse krijgsmacht heeft alles te maken met de veiligheid van onze burgers. Het waarborgen van die veiligheid behoort tot de kerntaken van de overheid. Een veiligheid die het soms noodzakelijk maakt om in verre oorden militair in te grijpen. Terrorisme houdt zich niet aan landsgrenzen.

Met de inzet van ons leger nemen wij als rijk land bovendien verantwoordelijkheid voor het brengen van enige stabiliteit in onrustige regio’s. Daarom moeten wij een doeltreffende krijgsmacht hebben, die geheel bij de tijd is.

Reputatie

Bij zo’n leger, dat al zijn tanks al kwijt is, hoort een adequate luchtmacht. Nederland heeft op dit punt internationaal een goede reputatie. In Afghanistan, maar ook in Bosnië liggen de bewijzen opgestapeld. Hoe vaak waren de F-16’s geen redders voor onze mensen op de grond?

Het is bekend dat de aanschaf van de F-16’s ook gepaard ging met grote kostenoverschrijdingen en emotionele debatten. Er is echter niemand die zegt dat wij achteraf deze F-16’s maar niet hadden moeten kopen. De aanschaf van dergelijke hoogwaardige vliegtuigen is altijd ingewikkelde materie. Overigens, het bedrag dat we eens in de veertig jaar aan een nieuw gevechtsvliegtuig besteden, geven we iedere tien dagen uit aan zorg en onderwijs. Wat is veiligheid ons waard?

De aanschaf van bepaalde jachtvliegtuigen staat in nauw verband met de visie op de Nederlandse krijgsmacht. Als het leger primair moet worden ingezet voor het slaan van waterputten in Afrika heb je geen ultramoderne jachtvliegtuigen nodig. Wil je echter kunnen meedraaien in het hoogste geweldspectrum, dan is er sprake van een ander vertrekpunt. Juist nu de VS hun aandacht verleggen naar Azië moeten Europese luchtmachten zelf kunnen optreden. We kunnen geen schepen laten varen, het luchtruim gebruiken, troepen verplaatsen, ingrijpen, of onze handelsroutes beveiligen als we het luchtoverwicht niet handhaven.

Vertrekpunten

De SGP wil een adequate luchtmacht én wil een toestel dat maximale veiligheid biedt aan onze piloten. Daarom hebben wij moeite met steeds langer doorvliegen met de F-16’s. Dat wordt steeds duurder, terwijl de vliegtuigen steeds verder achterlopen.

Dit zijn onze vertrekpunten. Wij kiezen niet voor een bepaald vliegtuig, omdat het Amerikaans is of omdat het zo veel orders oplevert voor bedrijven. Hoe aardig dat ook is, het gaat om het beste vliegtuig voor de beste prijs. De regering heeft na zeer grondige vergelijkingen tussen de verschillende alternatieven geconcludeerd dat de JSF veruit het meest geschikte toestel is. Voor ons weegt daarbij zwaar mee dat de luchtmacht zelf met overtuiging kiest voor de JSF. Hij moet ermee vliegen. Daarnaast is Lockheed Martin (producent van de JSF) de producent van de succesvolle F-16. Dat boezemt vertrouwen in.

Bij de keuze van zo’n cruciaal jachtvliegtuig legt ook de keuze van andere landen gewicht in de schaal. Mede in het licht van de mogelijkheden van gezamenlijk opereren is een breed draagvlak voor een bepaald concept gewenst. Wat dat betreft scoort de JSF veel beter dan andere alternatieven. Het participeren door Nederland aan het JSF-project levert daarnaast werkgelegenheid op en belangrijke technologische kennis.

Het is hierbij goed om te beseffen dat de JSF pas vanaf 2019 stapsgewijs deel gaat uitmaken van onze krijgsmacht. De aanschaf van dit vliegtuig heeft derhalve geen relatie met de huidige bezuinigingen op Defensie.

Ambitie

Dit laat onverlet dat Defensie al jarenlang structureel te weinig geld krijgt. Ons leger wordt van binnenuit opgegeten. Terwijl de wereld om ons heen onrustiger, instabieler, maar vooral onvoorspelbaarder is dan ooit. Het stelt ons diep teleur dat de pas gepresenteerde kabinetsvisie op Defensie haar achtergrond vindt in de financiële crisis en niet voortvloeit uit de vraag welke krijgsmacht in deze tijd noodzakelijk is en welk financieel kader daarbij hoort. Niet een inhoudelijk onderbouwde ambitie, maar het budget is sturend geweest. De SGP zal komende weken concrete voorstellen doen om de schadelijke bezuinigingen op het defensiebudget te matigen.

Het grootste probleem is niet de keuze voor het juiste jachtvliegtuig, maar de bereidheid om onze ambities te vergezellen van een bijpassend budget. Daar liggen de echte keuzen.

De auteurs zijn respectievelijk woordvoerder defensie en speechschrijver voor de SGP-fractie in de Tweede Kamer.