Zendingserfgoedhuis in Zuidland stelt protestants zendingserfgoed tentoon
Een Rwandees kookpotje, houtsnijwerk uit Burundi en een dolk uit het Indonesische Papoea. De etalage van het Zendingserfgoedhuis in Zuidland, dat begin deze maand zijn deuren opende, ziet er exotisch uit.
Het dorp Zuidland is niet de eerste plek die in je opkomt om een museum te beginnen. Het is een klein plaatsje, onder de rook van Spijkenisse, met ruim 5000 inwoners.
Maar een museum – zo noemt Huub Lems, voorzitter van de stichting Zendingserfgoed, het Zendingserfgoedhuis niet. De stichting bewaart en beheert het protestantse zendingserfgoed. In het Zendingserfgoedhuis heeft ze dat mooi tentoongesteld. Voor groepen die een kijkje willen nemen.
Het gaat specifiek om de collectie van de zendingsorganen van de vroegere Nederlandse Hervormde Kerk en van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Daaraan zijn bruiklenen en schenkingen van particulieren toegevoegd.
Een groot deel van de collectie bestaat uit gebruiksvoorwerpen, zoals manden, hoeden, landbouwmaterialen en voorwerpen die gebruikt werden bij rituelen. Maar ook zendingsbusjes en kunst uit overzeese partnerkerken behoren tot de verzameling.
Wikkeldoek
Een rondleiding door het pand geeft een indruk van de collectie. Op de bovenverdieping bevindt zich een wand met schilderijen van christelijke Balinese kunstenaars. Na de komst van zendelingen eind jaren vijftig gingen verscheidene Balinezen, onder wie een aantal kunstenaars, over van het hindoeïsme tot het christendom. Een schilderij verbeeldt de geboorte van de Heere Jezus in Bethlehem. Jozef en Maria zien eruit als Balinezen, met een wikkeldoek om hun heupen. De voerbak is ingeruild voor een wiegje van gevlochten bamboe. Uitheemse planten en bloemen bedekken de wanden van de stal. In het open veld staan palmbomen.
In een naastgelegen ruimte liggen speren uit Papoea op de grond. De schappen zijn gevuld met los materiaal, zoals hoeden en geweven kleden. „Twee derde van alle spullen moet nog worden geïnventariseerd. We hebben dus nog wat te doen”, legt Lems uit.
Aan een muur beneden hangt een wandkleed met een Chinese Jozef en Maria met het kindje Jezus. Lems: „Veertig jaar geleden werd Jezus afgebeeld als een lange man met blond haar en blauwe ogen. Gelukkig is dat nu wel anders.”
In een vitrine staan zendingsbusjes in allerlei kleuren en maten. Saaie groene en blauwe, maar ook bijzondere in de vorm van een wereldbol of een kerk. Een van de pronkstukken uit de collectie vindt Lems een oud busje van de Batakzending met een donker jongetje dat zijn hoofd buigt als je een muntje in het busje doet. „Voor de Tweede Wereldoorlog werd er vaker zo neerbuigend gedaan over heidenen. Ik ben het volstrekt niet eens met die houding. Ik vind het busje echter een juweel omdat het een prachtig voorbeeld van het denken over zending in een bepaald tijdsgewricht is.”
Hoofdtaak kerk
Inmiddels zijn er tentoonstellingen beschikbaar voor uitleen aan kerkelijke gemeenten. „Gemeenten die bijvoorbeeld een themadag organiseren over Papoea kunnen materiaal bij ons aanvragen. Dat brengt zending dichterbij. Zending wordt steeds vaker gezien als een privézaak in plaats van als een kerkelijke zaak. Maar ze is de hoofdtaak van de kerk. Wij hopen door middel van het Zendingserfgoedhuis bij te dragen aan het zendingsbewustzijn.”
De uitleen gebeurde tot in 2008 vanuit Utrecht, waar het zendingsarchief zich bevond. In verband met bezuinigingen zette de Protestantse Kerk de actie stop. De spullen werden opgeslagen en niemand keek er meer naar om.
Dat ging Huub Lems, administrateur van de stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland, aan het hart. Samen met een aantal andere zendingsvrienden richtte hij in 2011 de stichting Zendingserfgoed op. Sinds dit voorjaar heeft de stichting de beschikking over een pand aan de Dorpsstraat in Zuidland. „Het versturen van spullen kan vanuit elke locatie.”
De stichting overweegt een aantal minitentoonstellingen in te richten en lezingen te geven in het Zendingserfgoedhuis. „We willen er geen permanent museum van maken, maar regelmatig een paar dagen achter elkaar open zijn rond een thema. Bijvoorbeeld in december met een expositie over het geboorteverhaal van de Heere Jezus.”
De stichting houdt zich aanbevolen voor nieuwe voorwerpen die het verhaal van de protestantse zending verbeelden. „Laat mensen eerst kijken op onze website wat er is, want we hebben al ontzettend veel.”
