De Rijksvoorlichtingsdienst meldt desgevraagd slechts dat er „geen hofrouw” is geweest. Redenen geeft de dienst niet.

Natuurlijk rouwde de familie om het verlies van een geliefde. Maar van officiële hofrouw, waarbij de hofhouding haar werkwijze en kleding aanpast, is geen sprake geweest.

De koninklijke familie gingen in de dagen tussen overlijden en begrafenis niet in het zwart. NOS-beelden laten zien dat prinses Beatrix in deze week een jurk met een motief in paars-rood-wit draagt. De weduwe, prinses Mabel, loopt op dag van het overlijden in een spijkerbroek, maar wel met zwart vest over het plein bij Paleis Huis ten Bosch. Tijdens de begrafenisplechtigheid is de familie wel geheel stemmig in het zwart.

Afzeggen

Publieke verplichtingen hoeft de koninklijke familie niet af te zeggen. De prins overlijdt in de zomervakantie. Ook na de begrafenis worden er geen activiteiten afgezegd.

Het Nationaal Comité Inhuldiging meldt op 22 augustus wel dat het heeft besloten het bedankfeest voor prinses Beatrix dat voor 14 september –afgelopen vrijdag– gepland stond, uit te stellen tot begin 2014. „Het comité vindt het niet gepast een nationale en feestelijke dankbetuiging aan te bieden aan Prinses Beatrix, zo kort na het overlijden van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Friso.” De Rijksvoorlichtingsdienst wil niet zeggen of dit besluit in samenspraak met het hof is genomen. Dat lijkt wel aannemelijk.

De eerste keer dat koning Willem-Alexander een verplichting heeft na de begrafenis is op 27 augustus, als hij met koningin Máxima de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki Moon ontvangt. Het koningspaar is dan in het zwart of anders marineblauw gekleed. Ook de dagen daarna is de koning tijdens bijeenkomsten in donkere kostuums te zien. Prinses Beatrix is op 28 augustus ook in het zwart als ze in Amsterdam een concert bijwoont in het Koninklijk Concertgebouw.

Enkele dagen later, op maandag 2 september, verschijnt koningin Máxima bij de opening van het nieuwe academische jaar aan de universiteit van Wageningen echter in een felrode jurk. Dat is twee dagen voordat de familie op de website koninklijkhuis.nl een bedankbrief plaatst voor al het meeleven na het overlijden van prins Friso. Ook de dagen daarna draagt de koningin felle kleuren en lijkt het verdriet niet meer bepalend te zijn voor de kledingkeuze.

Heeft de koninklijke familie voor zichzelf wel een rouwperiode aangenomen? Als dat zo is, is het een periode van veertien dagen geweest gerekend vanaf de begrafenis: tot eind augustus.

Officiële hofrouw was er in ieder geval niet en nationale rouw kent Nederland niet. De koninklijke familie heeft alles rond het overlijden van prins Friso maximaal privé gehouden. Wellicht speelde bij de invulling van alles ook mee dat de prins geen lid meer was van het Koninklijk Huis en geen recht meer had op de troon.

Twee maanden

Bij het overlijden van prins Claus (2002), koningin Juliana en prins Bernhard (beiden in 2004) was er nog wel sprake van hofrouw. Het ging toen echter om de echtgenoot en de ouders van koningin Beatrix.

Bij het overlijden van prins Claus duurde de hofrouw bijna twee maanden. Leden van de koninklijke familie zegden in die periode alle activiteiten af. Tegen het einde van de rouwperiode verbrak prins Bernhard deze code en ging hij –met prinses Margriet– naar een prijsuitreiking.

De hofrouw na het overlijden van koningin Juliana duurde op haar verzoek kort: drie weken. Het huwelijk van prins Friso en Mabel Wisse Smit ging in deze weken wel door, zij het versoberd.

Na het overlijden van prins Bernhard was er hofrouw tot en met de dag van bijzetting in de koninklijke grafkelder in Delft, 11 december. Tot Kerst hield de koninklijke familie rouw.

In vroeger tijden waren er veel strengere regels voor rouw en hofrouw. Er waren strikte kledingvoorschriften en heel de paleisstaf liep in rouwkleding tijdens de periode van hofrouw.

In de loop van de 20e eeuw is het allemaal losser geworden. Gebruikelijk is nu dat de mannelijke leden van de hofhouding een donker kostuum met zwarte stropdas dragen tijdens de hofrouwperiode. De dames zijn ook stemmig gekleed. Het hofpersoneel en de leden van het Militaire Huis, zoals adjudanten, dragen een zwarte rouwband.