Begin dit jaar gaf de centrale regering in Peking al aan dat het systeem van heropvoedingskampen zal worden afgebouwd, maar Guangzhou kondigt nu aan daarmee concreet te willen beginnen. In het door de staat geredigeerde blad China Daily werd deze week gemeld dat er aan het eind van dit jaar geen gedetineerden meer in de stad zullen zijn die tot ”laojiao” (Chinees voor heropvoeding door arbeid) zijn veroordeeld.

De reden zou zijn dat politie en justitie zich bewust zijn geworden van de nadelige gevolgen van het systeem en ze het als achterhaald zijn gaan beschouwen. „Vrijgelaten gevangenen integreren na jaren van strafkamp uiterst moeizaam in de samenleving, in hun gezinnen en op de arbeidsmarkt”, aldus een woordvoerder van justitie.

Volgens informatie van de Chinese regering zaten er in 2009 160.000 mensen vast in 350 heropvoedingskampen verspreid over het land. De Verenigde Naties houden het op 190.000. Het systeem van heropvoedingkampen dateert uit de jaren 50 van de vorige eeuw en werd onder Mao Zedong ingevoerd naar het model van de goelags in de toenmalige Sovjet-Unie. Doel van de kampen was en is staatsvijandige onderdanen zonder proces uit de weg te ruimen.

Guangdong staat bekend om zijn progressieve en hervormingsgezinde beleid. Toch zijn mensenrechtengroepen sceptisch over de maatregel. Zo stelde een woordvoerder van de internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) dat de stad zelf slechts enkele van zulke kampen telt. HRW schat dat er zeker 18.000 gedetineerden vastzitten in een netwerk van gevangenissen verspreid over de provincie. Guangzhou zelf zou ongeveer honderd mensen in arbeidskampen hebben zitten.

HRW typeerde de maatregel verder als „cosmetisch” omdat werkkampen volgens haar steeds meer als „drugscentra” voor verslaafden en drugshandelaars zijn gelabeld. „In die zin is er sprake van het verhangen van naamkaartjes die op gevangenissen en strafkampen zijn geplakt”. Volgens een woordvoerder van HRW kan de stad de maatregel ook provinciebreed gemakkelijk nemen omdat de meerderheid van gedetineerden –10.000 van de 18.000– met drugs in verband worden gebracht en geen politieke gevangenen zijn. „Wat er met de overige 8000 politieke gevangenen gebeurt blijft vaag.” Volgens HRW is de enige echte maatregel die hout snijdt het volledig opdoeken van de kampen.