Het is even wennen aan het idee, aldus politiewoordvoerder Ed Kraszewski van de landelijke eenheid vanmorgen. Maar een bruine rat blijkt de politie prima een handje te kunnen helpen. „Ratten blijken in 95 procent van de gevallen een bepaalde geur te kunnen detecteren.”

De afgelopen tijd onderzocht trainster Monique Hamerslag de mogelijkheden om ratten in te zetten voor het politiewerk. Ze reisde naar Tanzania, waar grote hamsterratten worden getraind bij het opsporen van landmijnen.

De trainster leidde de afgelopen tijd op het terrein van Levende Have van de politie in Rotterdam ratten op. Kraszewski legt uit hoe dat gaat. „De rat krijgt bijvoorbeeld in vijf bolletjes verschillende geuren aangeboden. In een van de bolletjes zitten schotresten. Zodra de rat aan de schotresten snuffelt, maakt de trainster een klikgeluid en de rat krijgt een beloning. De rat heeft zo snel door bij welke geur hij een klik hoort en beloond wordt.”

Schietpartij

Voordeel van de inzet van de diertjes is dat een onderzoek kan worden versneld, legt Kraszewski uit. „Stel dat er een schietpartij is geweest. Er ligt een slachtoffer op straat. Vijf verdachte mannen staan eromheen. Ze zeggen niets. Nu kan het zo zijn dat de politie vijf monsters van bijvoorbeeld de mouwen of handen van al de verdachten neemt. Die gaan allemaal naar het Nederlands Forensische Instituut (NFI) voor onderzoek. Dat kost tijd. Vier van de vijf monsters zijn niet kansrijk. Zet je een rat in, dan kan die binnen een paar seconden detecteren op wie schotresten zitten. Dat ene monster gaat vervolgens naar het NFI, dat moet vaststellen of het inderdaad om schotresten gaat.”

Voordeel van ratten is dat ze sneller dan honden kunnen worden getraind in het herkennen van een geur, legt Kraszewski uit. „Ratten doen er een paar weken over, bij een hond duurt de training zes tot acht maanden.” Ander voordeel is dat een rat goedkoop is, zegt Kraszewski. „Voor 5 euro heb je een goede rat.” Het diertje is zo’n twee tot drie jaar te gebruiken. „Daarna kun je zo weer een blik nieuwe ratten opentrekken.”

Vertrouwd

Inzet van een rat bij het politiespeurwerk kent zijn beperkingen, geeft Kraszewski aan. „Een rat moet de geur detecteren in zijn eigen vertrouwde omgeving. De politie moet dus de geuren naar de rat brengen. Je kunt een rat niet in een vreemd huis laten rondlopen.”

Mogelijk wordt de rat in de toekomst breder ingezet dan alleen bij onderzoek naar schotresten. „De ratten blijken in een paar weken tijd ook prima apaan te kunnen onderscheiden, een grondstof voor synthetische drugs.” De rat kan de speurhond nooit helemaal vervangen. „Met een hond kun je bijvoorbeeld in een groep mensen zoeken naar personen met explosieven. Dat kan met een rat niet.”