Uiteraard wordt er goed nagedacht over een antwoord op deze ontwikkelingen. Sommigen denken dat de Vroege Kerk ons veel kan leren. Dit is een belangrijke gedachte. Iemand als Tertullianus heeft ons ook vandaag inderdaad nog het nodige te zeggen.

Toch zijn die vergelijkingen met de Vroege Kerk lastig. Om meer dan één reden. Een eerste gedachte is dat we eigenlijk maar heel weinig weten over de Vroege Kerk. Wat weten we over de kerkgang, manier van preken, armenzorg, enzovoort?

Een tweede element is de andere tijd. Een heidense samenleving is nu eenmaal iets heel anders dan een postchristelijke maatschappij. Heidenen zijn in ieder geval nog religieus. Dat valt van de huidige postchristelijke mens vaak niet te zeggen.

Kortom, de lessen van de Vroege Kerk zijn maar beperkt, zeker als we zien op de enorme problemen waar de kerk vandaag de dag mee te maken heeft.

Maar wellicht zijn er andere gegevens waar we wat van kunnen leren. We zouden ook eens rond kunnen kijken in de huidige tijd.

Een eerste gedachte: de kerk kan ergens verdwijnen. In Noord-Afrika en Turkije is de kerk zo goed als weg. Ik schrijf dit niet op omdat ik het fijn vind, maar geef het weer als een feit. Iedereen die nadenkt, kan tot dezelfde conclusie komen.

Op enig moment in de geschiedenis is de bloeiende kerk van Klein-Azië verdwenen. Dat zou dus ook vandaag kunnen. De Heere heeft ooit de tempel in Jeruzalem verlaten; ook werden in 70 na Christus de stad en de tempel verwoest. Zo kan ook vandaag de kerk verdwijnen uit de westerse wereld. Het is best mogelijk dat ergens in de 21e eeuw de kerk verdwenen is. Dan is er voor onze klein- of achter­kleinkinderen geen kerk meer.

Dat is een zorgelijke gedachte. Merkwaardig eigenlijk dat we hier, voor zover ik kan nagaan, eigenlijk nauwelijks mee rekenen. Je zou toch op zijn minst verwachten dat er wat meer klem en drang binnen de huidige kerken zou zijn om hiermee in bidstonden of iets dergelijks bezig te zijn. Voor zover ik kan nagaan, leeft dat echter niet. Zijn we wel echt bezorgd over de toekomst van de kerk?

Een ander punt. In Europa is de kerk een organisatie met mensen, ambtsdragers, vergaderingen, gebouwen en veel dingen meer. Uiteraard wil ik hier geen verkeerd woord van zeggen. We hebben ze gewoon nodig. We hebben een gebouw nodig om samen te komen, we hebben een plek nodig om catechese te geven, we hebben scholen nodig om kinderen te onderwijzen. Goede zaken voor goede dingen dus. Maar hebben we het ook écht nodig?

Als ik lees over de bloeiende kerk in China krijg ik niet de indruk dat gebouwen en vergaderingen daar belangrijk zijn. Het betreft vaak mensen die in particuliere huizen samenkomen om de Bijbel te lezen, te zingen, te bidden en elkaar te bemoedigen. Kortom, een heel andere manier van kerk-zijn dan in Nederland en West-Europa.

De huiskerken zijn bloeiende kerken. Zou dat wellicht ook voor de toekomst van belang kunnen zijn voor de kerk in de westerse wereld?

Wij denken bij kerken nog vaak in gebouwen en vergaderingen. Maar moet het accent, voor de toekomst, niet veel meer gelegd worden op kleinschalige samenkomsten waar mensen elkaar wijzen op de boodschap van de Bijbel? Is dat geen les die we kunnen leren van de kerk in China?

Ten slotte nog iets. In het Midden-Oosten is heel wat aan de hand. Vooral in Syrië en Egypte is het bijzonder onrustig. De kerken daar hebben het niet gemakkelijk. De radicale islam richt zijn pijlen vooral op de christelijke kerk. Gebouwen worden in brand gestoken, voorgangers en gemeente­leden bedreigd of gedood.

De kerk in het Midden-Oosten is een lijdende kerk. Er worden (levens)offers gevraagd om te volharden in een vijandige wereld. Kerk-zijn en het offer horen bij elkaar. Al in het Nieuwe Testament kunnen we daar veel over lezen. De eerste christenen werden al vrij snel vervolgd en gedood om het getuigenis van Christus en om Zijn Naam. Kerk-zijn en offer horen bij elkaar.

Zijn we dat element vandaag de dag vergeten? Westerse christenen hebben veelal hun zaakjes goed voor elkaar. Uiteraard misgun ik niemand zijn goederen of vakantie. Maar hoort dat werkelijk bij het Bijbelse christen­dom? Of hoort dat meer bij een kerk die niet zo veel meer verstaat van haar roeping om getuige te zijn van een gekruisigde Koning?

Kortom, er valt nog veel te veranderen wil er in de loop van deze eeuw nog een kerk zijn in Nederland. Bekering noemt de Bijbel dat.

De auteur is predikant van de gereformeerde gemeente te Amersfoort.