De hervormde emeritus predikant voerde dinsdag samen met Torajapredikant ds. D. Rori het woord op een predikantenbijeenkomst georganiseerd door de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) De GZB herdenkt dit jaar dat de Torajakerk honderd jaar geleden door de eerste GZB-zendeling, A. van de Loosdrecht, werd gesticht.

Het onderwerp, ”Adat, ver weg en dichtbij?”, werd eerst belicht door de Indonesische predikant. Daarna gaf ds. Vreekamp een reactie.

De protestantse Torajakerk moet altijd worden bezien als functionerend binnen de Torajasamenleving en -cultuur, stelde ds. Rori, die sinds 2011 vicevoorzitter is van de synode van de Torajakerk. Vanaf het begin van de Torajakerk waren er discussies over de waardering van de ”adat”: de inheemse gewoonten en tradities.

Ds. Rori schetste de twee uitersten: of een zodanige aanpassing dat het verschil tussen christendom en oude tradities nauwelijks zichtbaar is, of het radicaal kritiseren en zich afkeren van de oude gewoonten. Voor een juist oordeel is het naar de overtuiging van ds. Rori van belang dat het hele leven in de Torajasamenleving en -cultuur sinds generaties wordt beheerst door talloze rituelen. Het bewaren van deze gewoontes is dermate vanzelfsprekend dat niemand er kritische vragen bij stelt.

Ds. Rori wees wel elementen aan die duidelijk strijdig zijn met het christelijk geloof. Hij noemde onder andere het overdadig slachten van offerdieren bij begrafenisplechtigheden om de eigen status te benadrukken. De uitdeling van het overvloedige offervlees gebeurt niet volgens christelijke normen, maar naar gelang rangen en standen in de vanouds door de traditionele kasten gestempelde samenleving. Hier moet volgens ds. Rori het christendom onvermijdelijk botsen met de oude tradities.

Volgens de Indonesische predikant biedt de geloofsbelijdenis van de protestantse Torajakerk een richtingwijzer voor de verhouding tussen christendom en cultuur. Deze belijdenis spreekt over het cultuurmandaat en heeft een positieve opstelling ten opzichte van cultuur en traditie. Dat biedt handvatten voor de doordenking hoe een Torajachristen midden in de cultuur kan staan en er deel van kan uitmaken met afwijzing van onchristelijke gewoonten en gebruiken. Wel moeten de Torajachristenen groeien in het ontwikkelen van modellen hoe de waarden van het Evangelie kunnen worden toegepast in de eigen cultuur en tradities, zo besloot ds. Daniel Rori zijn lezing.

Overvloedige Kerstmaaltijden

Emeritus predikant dr. H. Vreekamp ziet veel parallellen tussen de Torajacultuur en de Europese cultuur. Net als in Torajaland is in Nederland de kerk ook ingebed in de cultuur, wat vroeger uitkwam in de naam Nederlandse Hervormde Kerk. Zoals in Nederland de eerste zendeling (Bonifatius) werd vermoord, kwam de eerste GZB-zendeling A. van de Loosdrecht om het leven in Torajaland. In beide gevallen speelden politieke motieven mee. De Saksen werden weliswaar gedwongen over te gaan tot het christendom, maar hielden ondergronds of vermomd allerlei heidense gewoonten in stand.

Ook in Nederland is het heidendom niet volledig overwonnen of verdwenen, aldus dr. Vreekamp. Overvloedige kerstmaaltijden en de verspilling tijdens de oudejaarsnacht zijn volgens hem te vergelijken met Torajagebruiken. Volgens Vreekamp kunnen de Nederlandse predikanten leren van de worsteling van de Torajakerken. Hij wees ook op de huidige sterke herleving van het heidendom, die meer diabolische en apocalyptische trekken toont dan het oude heidendom.

Tijdens de discussie werd gewezen op het verschil in visie tussen beide predikanten. Ds. Rori zoekt aansluiting van het christendom bij de heidense traditie, terwijl dr. Vreekamp een radicale tegenstelling tussen beide ziet.