Karakter

Zijlstra komt vriendelijk en aimabel over. Hij oogt handig, vlot, sportief en jongensachtig. Bijna altijd glimlacht hij. Maar hij is geen softie; integendeel. Hij kan vasthoudend zijn. Kamervoorzitter Van Miltenburg, die jaren met Zijlstra in de VVD-fractie zat: „Als hij iets vindt, vindt hij dat met zijn hele lijf. Hij is enorm vasthoudend. Niet dat hij zeurt, maar hij zet zijn tanden ergens in en op een dag denk je: Hè, het is hem gelukt.”

Die vasthoudendheid heeft ook een keerzijde, weet de Kamervoorzitter: „Zo doelbewust kan lastig zijn voor de mensen die zaken met hem moeten doen. Hij voelt niet altijd goed aan wat hij oproept en kan zo arrogant overkomen.”

Maar ook Friese nuchterheid kenmerkt hem. Nadat hij in 2008 door de parlementaire pers is gekozen tot talent van het jaar, constateert hij: „Ach, zo’n onderzoek is net als de peilingen. Als de uitkomst slecht is, zeg je: dagkoersen. Is-ie goed, dan zeg je: Goed hè?”

Strategie

De strategische inzichten die hij meekrijgt tijdens zijn hbo-opleiding marketing, komen hem in de politiek goed van pas: „Marketing is erg handig. Het leert je niet alleen om zaken en ideeën aan de man te brengen, het leert je ook om je in de positie van andere mensen te verplaatsen. Nu ik in de politiek zit, heb ik daar veel baat bij.”

Aan schreeuwen in de politieke arena doet Zijlstra niet mee. Die les knoopt hij in zijn oren als hij in de gemeenteraad van Utrecht roeptoeters à la de vrijgevochten Westbroek meemaakt: „Ik leerde daar vooral om te gaan met geschreeuw. Wie meedoet, wordt zelf verliezer.”

Ambitie

Zijlstra wil niets weten van mensen die na hun studie direct de politiek in rollen. In 2006 zegt hij: „Een Kamerlid moet eerst eens fatsoenlijk hebben gewerkt voordat hij of zij Kamerlid mag worden.”

Als Kamerlid verdient Zijlstra 22 procent van het inkomen dat hij ontving toen hij als zelfstandig adviseur voor Shell werkte. Waarom maakt hij dan toch een overstap naar de politiek? In oktober 2008 vertrouwt hij een journalist toe: „Liever spijt van de dingen die je doet, dan van de dingen die je hebt nagelaten. Politiek gáát ergens over.”

Visie

In één ding lijkt hij niet op de man die hij zo bewondert en hem bij de VVD deed belanden, voormalig VVD-leider Bolkestein. Deze intellectueel geeft zo af en toe diepte-interviews of schrijft een opiniestuk over liberale beginselen. Dat doet Zijlstra niet. Hij vertrouwt op zijn „boerenverstand.” Daarmee kom je volgens hem in het bedrijfsleven én in de politiek heel ver.

Van Miltenburg: „Hij is echt een politicus van het dagelijks brood. Verwacht van hem geen grote vergezichten. Hij wil wat en houdt zich ermee bezig hoe hij krijgt wat hij wil.”

VVD

In 1994 laat Zijlstra zich inschrijven als lid van de VVD. Dat komt door het optreden van Bolkestein. In mei 2007 houdt hij zijn maidenspeech in de Tweede Kamer. Hij zegt kort daarna dat hij zeker níét behoort tot het linkerdeel van de fractie.

Zijlstra, die nu ”con amore” samenwerkt met de PvdA, zegt in 2006 over progressieven: „De linkse politiek in Den Haag ontkende de noodzaak tot grondige veranderingen en was vooral passief. Een slap immigratiebeleid, een verzorgingsstaat die op de lange termijn te veel geld kost en een steeds slechtere bereikbaarheid.”

In september 2007 wint Zijlstra de harten van alle VVD-partijbonzen voor zich. Tijdens een overlevingscongres van de partij in Veldhoven waarbij de positie van Rutte zwaar onder druk staat vanwege het aanhoudende gedoe met zijn rivaal Verdonk, betreedt Zijlstra onvoorbereid het podium en neemt het op voor Rutte. „Het kwam recht uit mijn hart. Ik vond dat iemand moest zeggen dat we achter Rutte stonden”, zo vertelt hij later. Van veel partijgenoten krijgt hij complimenten en ook Rutte is dat moment nooit vergeten.

Rijzende ster

In de politiek rijst zijn ster snel. Na een aantal jaren gemeentepolitiek komt hij in 2006 op de landelijke VVD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Ook in Den Haag doet hij het goed. In januari 2008 krijgt hij van de parlementaire pers de titel talent van het jaar. „VVD-Kamerlid Zijlstra heeft van de nieuwe Kamerleden de beste neus voor publiciteit”, zo luidt de conclusie. Dat komt vooral doordat hij enige tijd zijn collega-Kamerlid Kamp mag vervangen als integratiewoordvoerder. Laatstgenoemde zit thuis vanwege een blessure aan zijn knie. Zijlstra over die periode: „Ik hoefde de telefoon maar op te nemen of het kwam in de krant.” Tot zijn grote teleurstelling gebeurt dat niet met een groot debat over een nieuw bekostigingsstelsel in het hoger onderwijs waar hij veel tijd en energie in stopt: „Als twee kranten daaraan een kortje hebben gewijd, is het veel.”

Nadat Kamp aantreedt als minister, vraagt Zijlstra de fractie om de portefeuille integratie, maar hij krijgt zijn zin niet. Paul de Krom wint de strijd. Zijlstra is teleurgesteld, maar zet zich er snel overheen. Hij krijgt het woordvoerderschap volksgezondheid en stort zich daarop.

Maar Zijlstra verdwijnt niet uit de ogen van de partijleiding. In de zomer en de herfst van 2010 is hij betrokken bij het selecte gezelschap dat namens de VVD de onderhandelingen met CDA en PVV voert. In oktober van dat jaar volgt zijn benoeming als staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Na de verkiezingen van september vorig jaar komt hij al snel in beeld als fractievoorzitter.

Liefde

Halbe gelooft niet in ware liefde totdat hij in de gemeenteraad van Utrecht collega-raadslid en partijgenoot Ingrid de Bondt tegenkomt. „Zij was de eerste die ik ooit heb ontmoet met wie ik een kind wilde.” Ze trouwen 2007 en krijgen in 2008 een zoon, Krijn.

Zo af en toe organiseert Zijlstra met zijn vrouw, die momenteel gedeputeerde in Zuid-Holland is, een zogenoemde happenavond: hapjes en een goed glas wijn. En dan op de bank genieten van het goede leven: „Het liefst breng ik mijn tijd door met mijn vrouw. Zij is een fantastische vrouw en ik ben helemaal gek op haar. Het samenzijn is iedere keer een feestje.”

Hobby’s

In zijn jonge jaren turnt Halbe fervent. Een keer wint hij de titel clubkampioen. Op zijn veertiende stapt hij over naar het voetbal. In 2007 zegt hij daarover: „Turnen is heel solitair. Ik vond voetbal leuker omdat het een teamsport is.”

In zijn jonge jaren combineert Zijlstra als secretaris van de postduivenvereniging in Oosterwolde zijn hobby met besturen. Penningmeester Douma weet het nog. In de tijd dat Zijlstra staatssecretaris is, zegt laatstgenoemde terugkijkend: „Als jongste bestuurslid drukte hij zijn stempel op alle moeilijke beslissingen. Hem kennende blijft het niet bij de post van staatsssecretaris.”

Nu houdt Zijlstra van wielrennen en reizen. En van lezen. „Maar niet van al te zware boeken. Dat soort leeswerk heb ik al genoeg bij mijn politieke dossiers.” Hij leest thrillers, non-fictie en fantasy. Zijn populaire schrijvers zijn Tom Clancy, Geert Mak en Tolkien.

Cultuurbarbaar

„Ik weet niets over stijlen en stromingen. Kunst is voor mij pure emotie”, bekent hij in juni 2007. Als staatssecretaris van cultuur krijgt hij al snel het imago van cultuurbarbaar omdat hij weinig tot niets met de kunst en cultuur van de elite heeft. Hij moet 200 miljoen van de 900 miljoen aan cultuuruitgaven schrappen. Hij krijgt de hele sector over zich heen. Ze maken hem uit voor „Halbe Zool” en „Halbe de Sloper”. De kunstsector organiseert zelfs een Mars van de Beschaving.

Zijlstra neemt evenmin een blad voor de mond. Hij vindt dat kunstenaars „zich wel eens wat drukker mogen maken over hun inkomsten als hun kunstwerken geen euro opbrengen.”

Zijn persoonlijke muziekvoorkeur is weinig elitair. De keurig gekapte en geklede Zijlstra is fan van de hardrockband Metallica. Volgens de politicus maakt die groep „muziek die tot in je vezels gaat. Muziek is emotie en uit je dak gaan. Als ik uit een debat kom, gaat dit op. Dan kan ik alles afreageren.”

Geloof

Zijlstra heeft zich nooit uitgelaten over de betekenis van het christelijk geloof. Zijn Bijbelkennis is matig. In 2010 zegt hij tijdens een debat: „De minister-president probeert à la Mozes over het water te lopen. Dat is Mozes weliswaar gelukt, maar de VVD voorspelt dat deze minister een nat pak gaat halen.” Het remonstrants opgevoede D66-Kamerlid Van der Ham legt hem daarna uit dat Mozes droog door de zee ging en dat de Heere Jezus op het water liep.

Onhebbelijkheden

Over het algemeen gedraagt Zijlstra zich uiterst beschaafd. In 2008 laat hij zich een keer gaan en neemt ChristenUnievoorman en minister Rouvoet op de korrel. In een artikel dat ging over roken, stelt hij: „Bij Rouvoet kan ik het me niet voorstellen. Bij hem kan ik me trouwens helemaal niets voorstellen. Toch schijnt hij kinderen te hebben.”

Zijlstra betitelt minister Plasterk, zijn voorganger op Cultuur, als „minister van feesten en partijen” omdat de bewindsman zo veel culturele activiteiten bezoekt.

Grootste mislukking

Zijlstra beschouwt het niet tegen kunnen houden van de generaalpardonregeling voor uitgeprocedeerde asielzoekers als zijn grootste mislukking: „Echt een vreselijke maatregel. Zeer onterecht. Alle mensen die regels hebben genegeerd, zijn in Nederland gebleven.”

Politieke toekomst

Over zijn politieke toekomst laat Zijlstra zich niet uit. Behalve in 2008. Zijlstra is nog ‘gewoon’ VVD-Kamerlid en Rutte VVD-fractievoorzitter. Grijnzend zegt hij: „Zwaait Mark Rutte over tien jaar af als eerste VVD-premier, dan ben ik bereid hem op te volgen.”

De citaten in dit artikel zijn afkomstig uit Dagblad van het Noorden, Elsevier, Intermediar, NRC Handelsblad en de Volkskrant.

Drs. Halbe Zijlstra

Halbe Zijlstra ziet levenslicht op 21 januari 1969 te Oosterwolde (Friesland). Na vwo-a combineert hij een studie marketing aan de Hanzehogeschool te Groningen met een studie sociologie aan de Rijksuniversiteit te Groningen.

In 1998 komt hij in de gemeenteraad van Utrecht. Ondertussen richt hij projectmanagementbureau Improvex op en verdienst hij veel geld met de invoering van een nieuw financieel-expertise managementsysteem bij Shell.

In 2006 komt Zijlstra in de Tweede Kamer der Staten-Generaal, vier jaar later treedt hij aan als staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Vanaf november 2012 hanteert hij de voorzittershamer in de VVD-Tweede Kamerfractie.