Totdat de dorpsoudsten, gesteund door boze dorpsbewoners en familieleden, de drugsdealers en -gebruikers een voor Thaise begrippen zeer afschrikwekkend dreigement voorhielden: bij hun dood zou niemand naar hun crematie komen en geen monnik zou bidden voor hun ziel. Dat werkte. Binnen de kortste keren waren alle handelaars en verslaafden van de drugs af.

„Waar dorpsbewoners het bangst voor zijn, is na hun sterven geen goede crematie te krijgen”, verklaart Sumalee Wanarat, een voormalige onderwijzer die zich nu inzet voor het drugsbestrijdingsproject van Ban Pang Lao. Volgens het Thaise boeddhisme gaat de ziel naar de hel als stervensriten niet naar behoren worden uitgevoerd. Een crematie die door velen wordt bijgewoond is van groot belang.

„We hebben dorpsregels opgesteld en duidelijk gemaakt dat iedereen die zich met drugs inliet, uitgesloten zou worden van de gemeenschap”, zegt Sumalee. Een paar maanden later had de laatste van de 53 dealers die in het 1500 inwoners tellende dorp bekend waren, zijn handeltje opgegeven en waren alle gebruikers genezen. „We moeten het zelf regelen want wij ervaren de gevolgen, niet de buitenstaanders”, aldus Sumalee.

Het succes van Ban Pang Lao wordt nu geprezen als een voorbeeld voor Thailanders om inheemse tradities te gebruiken om de snel om zich heen grijpende drugsepidemie in het land te bestrijden. De regering stuurde zelfs buitenlandse journalisten naar het dorp om het succes wereldkundig te maken.

Volgens regeringscijfers gebruiken 3 miljoen van de 63 miljoen Thailanders regelmatig drugs. De regering van premier Thaksin Shinawatra had al een harde campagne gelanceerd om de drugshandel te bestrijden. De bevoegdheden van de politie werden uitgebreid om verdachten te arresteren en dood te schieten als zij zich verzetten.

Het drugsprobleem van Thailand vindt zijn oorsprong in het buurland Birma. Daar zijn in het grensgebied machtige drugsbaronnen actief, veelal afkomstig uit de gelederen van de voormalige rebellenbeweging het Verenigde Staatsleger van Wa. De Birmese junta heeft de Wa in het kader van een vredesbestand bijna gehele autonomie verleend. In het Wa-gebied worden op grote schaal amfetaminepillen geproduceerd die over junglewegen Thailand in worden gesmokkeld.

In grote steden zoals Bangkok kunnen handelaars makkelijk opgaan in het drukke straatbeeld, maar in dorpen blijft niets onopgemerkt. „We zouden ieder huis kunnen aanwijzen waar een dealer of een verslaafde heeft gewoond”, zegt Sumalee over zijn dorp Ban Pang Lao.

De rijstboer Supat Vintavut bracht als eerste amfetaminepillen, die in Thailand bekendstaan als ”ya ba” of ”gekke drug” naar het dorp, in 1997. De 35-jarige Supat vertelt dat arbeiders met wie hij werkte, hem bekend maakten met ya ba, die zijn kracht en doorzettingsvermogen versterkten om te slepen met grote zakken vol gember. „Maar ik had steeds meer nodig en als ik niet gebruikte was ik zwak, moe en humeurig”, zegt Supat, die nu werkt voor het drugsbestrijdingsproject.

Gedurende vier jaar verkocht en gebruikte Supat drugs. Soms verhandelde hij 200 pillen per dag en verdiende zo’n 10.000 baht (230 euro), een enorm bedrag in een gebied waar de meeste boeren tussen de 4000 en de 8000 baht (90 tot 180 euro) per maand verdienen. Al snel verspreidde het drugsgebruik zich in het dorp en begon de jeugd te stelen om aan de drugs te kunnen komen. Rijst verdween uit opslagplaatsen en voorwerpen werden uit de tempel en de school ontvreemd, zegt Sumalee.

Het dorp zag de ernst van de situatie pas echt in toen twee dorpsbewoners werden vermoord door rivaliserende dealers uit een andere provincie en toen ontdekt werd dat een 10-jarig kind ya ba gebruikte en verhandelde.

Volgens Sumalee zou het niets hebben uitgehaald om de handelaars aan de politie uit te leveren, omdat ze door smeergeld te betalen snel weer op vrije voeten zouden zijn en de dorpsoudsten zouden gaan lastigvallen.

„Ik wilde eigenlijk al stoppen met dealen toen ik werd opgepakt”, zegt Narong Supanyo, die door zijn verslaving bijna 30 kilo afviel, van 90 naar 62. „Ik had net mijn twee laatste pillen verkocht toen ongeveer tien agenten de weg op kwamen rijden.” Volgens Narong zouden zij hem meteen hebben laten gaan als hij 3000 baht (70 euro) had betaald. Hij had maar 2000 baht (50 euro), ging 48 dagen de gevangenis in en moest toen nog eens 6500 (150 euro) baht betalen om in vrijheid te worden gesteld.