Een warme vrijdagavond, hartje Utrecht. De terrassen lopen vol. In een historisch pand aan de Nieuwegracht verzamelen zich vijftien CDA-jongeren. Vanavond verdiepen ze zich in het boek ”Hoe God verdween uit de Tweede Kamer” van dr. Eginhard Meijering, emeritus hoogleraar theologie. Het is de eerste bijeenkomst van de CDA-zomerschool, die voor de zesde keer wordt gehouden. Er volgen nog acht bijeenkomsten.

De auteur van het boek, gastspreker vanavond, gooit direct de knuppel in het hoenderhok: „Hoe christelijk is het CDA?” Voordat hij het antwoord geeft, trakteert hij zijn welwillende gehoor op een pittig college parlementaire geschiedenis van de laatste eeuw.

„Het CDA hangt al tientallen jaren een ethisch christendom aan, geen dogmatisch. Zou de partij niet explicieter het christelijk geloof moeten uitdragen?” Meijering, remonstrants predikant, prikkelt nog even verder: „Toen het eerste paarse kabinet aantrad, zeiden SGP en ChristenUnie: Het ongeloof regeert. Het CDA repte er met geen woord over.”

Wie in het zaaltje is er katholiek, wil de inleider weten. Er gaat één vinger omhoog, van een dame. „Er komen straks nog twee katholieken cursisten bij”, reageert gastheer Geurt Henk Spruyt. „Prominent katholiek zijn ze”, verzekert hij met een grimas.

Christenpolitici moeten frank en vrij hun standpunten poneren; Abraham Kuyper deed dat ook, gaat Meijering verder. „Hij zei tegen zijn tegenstanders: Wij nodigen u allen tot de maaltijd, maar gij moogt niet in de keuken kijken. Met andere woorden: U heeft er niets mee te maken hoe wij aan onze standpunten komen.”

Het jarenlang machtige CDA werd bij de laatste verkiezingen teruggedrongen tot niet meer dan elf zetels. Of de partij ooit nog zal groeien? Meijering: „Ik zie het niet gebeuren. Dat is niet zo aardig hè, om dat te zeggen.” Hij heeft nog een ideetje. „Laten de jongerenorganisaties van CDA, SGP en ChristenUnie samenwerken. Misschien groeit daar ooit nog eens één grote conservatieve partij uit. Net als in Engeland.”

In de pauze is er koffie, cola en koek. De fotograaf lokt het gezelschap naar buiten om een plaatje te schieten aan de gracht. „Kijk even alsof jullie heel trots zijn om bij deze foute partij te horen”, roept hij de CDA-jongeren toe. Gelach én een leuke foto zijn het resultaat.

Droom aan flarden

Tijd voor het debat. Meijering krijgt voor de voeten geworpen dat het CDA niet meer met een uitgesproken christelijke boodschap hoeft aan te komen. „Juist deze postmoderne tijd biedt mogelijkheden”, verdedigt hij zich. „Mensen zijn niet meer geïnteresseerd in algemene theorieën.”

En zijn pleidooi voor samenwerking met de SGP en de ChristenUnie? „Dat gaat bij het CDA helemaal niet landen”, stelt iemand resoluut. „Al die katholieken in het zuiden hebben niks met protestanten in het noorden.” Een droom gaat aan flarden.

Een ander weet het verschil tussen de drie partijen minutueus te verwoorden: „De SGP is een christelijke partij, de ChristenUnie ook, het CDA een christendemocratische.” „Precies”, reageert een medestander, „de SGP vertaalt de Bijbel rechtstreeks naar de politiek, het CDA haalt er essenties, normen en waarden, uit.” Meijering houdt nog even vol: „Dogmatische christenen geloven wat ze zeggen en geloven ook dat er een verband is tussen wat ze geloven en hun handelen.” Na zo veel filosofie is het even stil.

Maar niet lang. Student Jan van Meerveld weerspreekt met zichtbaar genoegen de suggestie dat het CDA de C maar een beetje verkwanselt. Hij haalt de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan erbij. „De priester en de Leviet spreken prachtige volzinnen tegen de man op de weg, en lopen door. Dat zijn de SGP en de ChristenUnie. De Samaritaan neemt zijn verantwoordelijkheid: het CDA.” Geen applaus, wel instemmend gelach.

Niet alleen het CDA schuift, ook de SGP, relativeert Meijering. „Van het grove antipapisme van de SGP vroeger is niet veel meer over. Van der Staaij hanteert sowieso een totaal ander taalgebruik dan zijn voorgangers Zandt en Kersten. De SGP van nu is de AR van 1950.”

Na afloop toont Geurt Henk Spruyt, student rechten, zich tevreden. „De opkomst was goed en de groep durfde kritische vragen te stellen aan de inleider.” Meijerings pessimisme over de toekomst van het CDA deelt hij niet. „De partij komt nog wel een keer terug”, zegt Geurt Henk overtuigd. „Als de helft van de leden van de PKN of de RKK CDA stemt, hebben we 25 zetels.”

Geurt Henk is „uit bewondering” voor oud-premier Balkenende en „via vrienden” bij het CDA gekomen. „Maar ik heb ook veel waardering voor de SGP en de ChristenUnie”, haast hij zich te zeggen. Geurt Henk bezoekt sinds z’n zeventiende de CDA-zomerschool. „Het is voor studenten nu een rustige tijd; ideaal om boeken te lezen en samen te bespreken.” Of hij politieke ambities heeft? „Ik hoef geen Kamerlid te worden. Maar zeg nooit nooit. Voorlopig richt ik me op een baan als jurist.”

En moet het CDA christelijker worden? „Het is prima om als politicus een christelijke overtuiging te hebben. Probeer zo veel mogelijk anderen daarvoor te interesseren door voorzichtig op te treden. Dat hoort echt bij het CDA.”

Dit is het derde artikel in een vijfdelige serie over zomerscholen.

Catechismus

De 24-jarige Hans van den Heuvel uit het Limburgse Ittervoort, net afgestudeerd historicus, zit in het landelijke bestuur van de CDA-jongerenorganisatie. In het kader van zijn scriptie over priesters in het parlement las hij het boek van theoloog Meijering. „Interessante kost omdat het laat zien hoe maatschappelijke ontwikkelingen zich weerspiegelen in de politiek.”

De vraag hoe het CDA zich moet profileren, houdt Hans bezig. „De rooms-katholieke catechismus begint met de vraag: Waartoe zijn wij op aarde? Niet om ons af te keren van de samenleving. Zo van: met Sodom en Gomorra willen we niks te maken hebben. Nee, een CDA’er neemt zijn verantwoordelijkheid. Het geloof is daarbij een meewerkende kracht.”

Op de volgende bijeenkomst houdt Hans zelf een inleiding over de sociale leer van de Rooms-Katholieke Kerk. „De zomerschool van het CDA geeft mij de gelegenheid om mijn visie op christelijke politiek uit te diepen en met anderen te delen.”

Verwarring

De 22-jarige Martine Oldhoff uit Rotterdam, studente theologie, komt „met plezier” naar de zomerschool. „Ik ben dol op studeren, op boeken lezen, het liefst samen met anderen.” Ze heeft een uitgesproken mening over kerk en staat. „Ik gruwel van een ethisch christendom, omdat het in de kerk om Jezus Christus gaat. Als een politieke partij ”christelijk” presenteert als normen en waarden, ontstaat er voor veel mensen verwarring over wat het Evangelie inhoudt. Daarom is het CDA christendemocratisch.”

Martine wil predikant worden. „Ik voel me geroepen, maar ik ben een vrouw. Dat is in sommige kerken een lastige combinatie. In mijn eigen kerk, de hervormde gemeente in Rotterdam-Delfshaven, worden vrouwen ook nog niet toegelaten op de kansel. Ik vertrouw erop dat ik straks op de juiste plek terechtkom. Als ik me vergis in m’n roeping, wordt dat vanzelf duidelijk in m’n leven.”

Onlangs hield Martine haar eerste preek, in de Domkerk in Utrecht. „Mijn boodschap was dat de vrede met God mogelijk is dankzij het kruis en de opstanding van Jezus Christus. Een orthodoxe preek in een moderne gemeente. Ik vond het spannend.”