De Franse president François Hollande staat na de vakantie (die hij zichzelf deze augustusmaand ternauwernood veroorlooft) zonder twijfel voor de moeilijkste opgave in zijn presidentschap, de test die wanneer hij niet slaagt zelfs op een regeringscrisis kan uitlopen. Het gaat om de hervorming van de pensioenen en om het sluitend maken van de begroting.

Waagde Mitterrand het na zijn verkiezing in de jaren tachtig nog om de pensioenleeftijd voor de ambtenaren te verlagen, nu zal er precies het omgekeerde moeten gebeuren. In de Franse discussie wordt niet gesproken over een verhoging van de pensioenleeftijd zoals in Nederland en andere landen –die term is duidelijk taboe– men dient slechts langer te betalen voor het pensioen en dat is afhankelijk van het aantal jaren dat men gewerkt heeft en dus voor iedereen verschillend. Maar dat aantal jaren kan nu oplopen tot wel 43 in plaats van de huidige 40. Over dit punt is nog geen beslissing genomen.

De door de wol geverfde sociaaldemocraat Michel Rocard merkte op dat de pensioenkwestie wel vijf regeringen de kop zou kunnen kosten zonder dat er ook maar iets opgelost zou worden. In het verleden lukte het Chirac noch zijn opvolger Sarkozy om in het voor de staat uiterst kostbare stelsel veranderingen door te voeren. En nu staat uitgerekend een linkse regering voor die opgave, nadat Hollande in zijn verkiezingscampagne zelf nog een verlaging van de pensioenleeftijd had beloofd! Hoe ver kan men afstaan van de economische realiteit.

Brussel

De gemeenschappelijke munt heeft alles veranderd. Niet langer kan een Franse regering met politieke maatregelen de economische realiteit naar haar hand zetten, bijvoorbeeld door gewoon de munt te devalueren. Met de gemeenschappelijke munt is ze overgeleverd aan de markt. Dat dit de consequentie kon zijn van de ooit zo door de Fransen bepleite komst van een gemeenschappelijk beheerde munt, hebben de Franse politici van twintig jaar geleden zonder twijfel voor onmogelijk gehouden.

Hoe dan ook, de Franse president Hollande heeft zich uitdrukkelijk gecommitteerd aan het in 2011 versterkte Groei- en Stabiliteitspact dat nog door toedoen van zijn voorganger Sarkozy tot stand kwam. Brussel mag op grond van de daarin opgenomen criteria hervormingen van de eurostaten eisen zodat begrotingen op orde kunnen worden gebracht.

In Frankrijk is de sinds de jaren zeventig opgebouwde staatschuld gestegen tot boven de 80 procent van het laatst bekende bruto nationaal product (ruim 2000 miljard euro in 2012) en het jaarlijkse tekort is ruim 1 procent hoger dan de door Brussel geëiste 3 procent. Het land heeft net als Nederland een jaar uitstel gekregen, maar dan moeten er in september wel harde noten gekraakt kunnen worden.

Industrialisatie

Een deel van het Franse publiek begrijpt inmiddels dat een fundamentele omslag noodzakelijk is. De staat, die in het gecentraliseerde Frankrijk meer zaken beheert dan in enig ander Europees land, zal uiteindelijk met minder toe moeten kunnen.

De Franse regering van president Hollande heeft het ook begrepen. Er is zelfs een nieuwe minister aangesteld die voor een nieuwe industrialisatie moet zorgen. Zelf weer producten maken die nu in China worden gemaakt, schept werkgelegenheid en dus kansen voor economische groei. Maar uitgerekend deze functionaris, Arnaud Montebourg, heeft gedreigd ondernemingen te nationaliseren wanneer zij hun werkgelegenheid niet op peil houden.

In de socialistische partij is Montebourg het ook die de ”fronde”, de opstand tegen de bezuinigingskoers van zijn eigen regering, leidt. Hoe groot het verzet in eigen gelederen is, zal eind augustus blijken. De parlementariërs van de Parti Socialiste voelen zich gekneveld, willen Brussel negeren en velen herkennen zich in de opstelling van Montebourg.

Belastingen

Behalve hervorming van de pensioenen zullen ook de belastingen, die al fors verhoogd werden na het aantreden van Hollande, opnieuw omhooggaan, ook al zou het nu maar om „een beetje” gaan, zoals Hollande zich liet ontvallen. Steeds koppelt hij daaraan de belofte vast dat de groei er nu aan zit te komen en het ergste voorbij is. Deskundigen geloven daar echter niets van.

De grote vraag is: Hoe reageren de vakbonden op de nieuwe bezuinigingsvoorstellen? De diehards gaan staken, wat er ook gebeurt. Maar er is ook een ander, gematigder deel dat pas beslist na inzage in de concrete voorstellen. Zoals nu te voorzien zal de komende maand hoe dan ook zeer turbulent verlopen.

De auteur is publicist.