In Napels (Italië) is uitgestelde koffie al jaren een bekend fenomeen. Het is een systeem waarbij iemand een kop koffie bestelt voor een persoon die het niet kan betalen. Het hoeft niet per se koffie te zijn, maar kan bijvoorbeeld ook om een boterham of zelfs een complete maaltijd gaan.

Dit voorjaar waaide het idee over naar Nederland. Sinds Pasen meldden zo’n dertig zaken zich aan via de website www.uitgesteldekoffie.nl. Van een eetcafé in Dronten tot een ijssalon in Amsterdam. En van een koffiehuis in Oldambt tot een restaurant in Elburg.

Parkhotel Putten behoort ook tot de deelnemers. Op een zonnige middag in augustus is het rustig rond het hotel. Of er uitgestelde koffie beschikbaar is? Glimlachend loopt bedrijfsleider Ynco de Jong naar het restaurant en wijst op een lei tegenover de bar. Er staan negen uitgestelde koffies genoteerd.

„Op tweede paasdag stuurde iemand mij een link naar de website van uitgestelde koffie met de opmerking: Dat is iets voor jou! In het verleden heb ik, als trainer en coach, meer van dit soort acties gedaan, onder een andere noemer: Pay It Forward”, zegt De Jong. Hij schuift de mouw van zijn overhemd omhoog en toont een plastic polsbandje waar het begrip op staat.

Het idee achter Pay It Forward is dat iemand een ander iets aanbiedt. Als die persoon dat waardeert, krijgt hij de vraag ook belangeloos iets voor een ander te betekenen. Die aanpak werkt, merkt De Jong. „De uitgestelde koffie liep ook meteen. Het was nog maar net bekend dat we meededen, of mensen bestelden er al één. Er hebben er wel eens dertien op het leitje gestaan.”

De gebruikers van uitgestelde koffie zijn volgens De Jong mensen die het niet breed hebben, maar soms ook gasten die hun portemonnee zijn vergeten. „De sfeer eromheen is heel prettig. We hebben hier weleens bezoekers die het niet breed hebben en van familie een vakantie krijgen aangeboden. Het is leuk hun een kop koffie te kunnen geven die door een ander is betaald.”

De Jong verwacht niet dat het verschijnsel tot een toestroom van dak- en thuislozen leidt. „Het aanbod is sowieso beperkt. Op is op. Als het leitje leeg is, wachten we eerst weer tot iemand een uitgestelde koffie betaalt.”

Bij IJs & Koffiesalon De IJsvogel in Domburg staan bijna vijftig koppen uitgestelde koffie te wachten op afnemers. Eigenaar Hans Raaijmakers heeft geregeld gasten die er één doneren, maar er meldt zich zelden een armlastige bezoeker die gebruikmaakt van een gratis bakkie leut.

„Zeeuwen zijn daar misschien te trots voor”, zegt Raaijmakers. „We zijn nu bezig contact te leggen met onder meer de voedselbank, om te kijken hoe de uitgestelde koffie bij de juiste personen terecht kan komen.” Raaijmakers overweegt niet om het uitgestelde aanbod uit te breiden met ijs. „We houden het bij koffie. Daar dankt dit fenomeen wereldwijd z’n bekendheid aan.”

Ook eigenaar John Looijmans van lunchroom Bagels & Beans (De Clercqstraat) in Amsterdam signaleert dat het aanbod vooralsnog groter is dan de vraag. Hij heeft twaalf uitgestelde koffies openstaan en deelde er de afgelopen tijd vier uit. „Eén persoon vroeg erom, bij een paar anderen hadden we zelf het idee dat ze het goed konden gebruiken.”

Hoewel de doelgroep nog maar beperkt van de uitgestelde koffie profiteert, heeft bedrijfsleider De Jong van Parkhotel Putten al plannen het aanbod uit te breiden tot uitgestelde kamers. Dankzij steun van anderen moeten minima daar gratis kunnen overnachten. Het concept hiervoor gaat De Jong na de zomer uitwerken.

Wat is zijn drijfveer om dit te doen? „Er voor anderen willen zijn is een oud en universeel verschijnsel”, zegt De Jong. „In dit hotel, dat in het verleden van vakbond CNV was, werken we vanuit een positief christelijke identiteit. Dat hebben we niet op de gevel staan, maar het zit in ons DNA. We geven er graag op bescheiden wijze invulling aan.”