De projecten hebben op het eerste gezicht niet veel gemeen. De tegenstellingen zijn juist groot. De JSF is Amerikaans, de superjumbo Europees. De JSF van Lockheed biedt plaats aan één man, het megatoestel van Airbus aan meer dan 555 passagiers. De F-35 is een snelle, compacte gevechtsjager, de A380 een log, reusachtig passagierstoestel.

Toch zijn de overeenkomsten ook weer groot. Beide toestellen staan nog in de steigers. Alle twee vormen een knap staaltje van technisch kunnen. Niet eerder is er een vliegtuig gebouwd met de specificaties en de eigenschappen van de JSF of de superjumbo. De JSF is straks het vlaggenschip van de Amerikaanse vliegtuigindustrie, de A380 is hetzelfde bij de Europese.

De lijnen van beide prestigieuze projecten komen samen in Almelo. ATS-Kleizen bouwt gereedschap voor Airbus en -sinds gisteren- ook voor Lockheed Martin. Met amper veertig man personeel maakt het technologisch hoogstaande constructiebedrijfje gereedschap en mallen voor de vliegtuigindustrie aan beide zijden van de oceaan.

Directeur R. van den Berg straalt. Met recht. In het gerenommeerde hotel Des Indes in Den Haag heeft hij net een contract getekend met Lockheed Martin. Een order voor 3,6 miljoen dollar. Advanced Tooling System-Kleizen (met een kantoor in Helmond en een werkplaats in Almelo) ziet daarmee zijn jaaromzet in één keer verdubbelen.

Het kan snel gaan. In september bracht een delegatie van vier topmensen van Lockheed een bezoek aan Twente. Van den Berg vroeg een uurtje van hun tijd. „We hebben even laten zien wat we kunnen.” Een dikke maand later kon de directeur in de VS zijn krabbel onder een voorlopig contract zetten.

De Amerikanen werken bij de bouw van de JSF alleen samen met de beste bedrijven ter wereld, aldus Lockheeds-topman Tom Burgage gisteren. ATS-Kleizen heeft de concurrentieslag met achttien andere ondernemingen gewonnen. „Dat betekent dat wij de beste ter wereld zijn”, verklaart Van den Berg nog altijd ongelovig.

ATS-Kleizen moet in de werkplaats van 5000 vierkante meter 200 mallen maken voor vliegtuigranden van het nieuwe gevechtstoestel. In die mallen worden straks de verschillende vleugeldelen gevormd -van stuurvlak tot vleugeltip- voor de drie types van het nieuwe gevechtsvliegtuig. De levering staat gepland vanaf het eerste kwartaal van 2004.

Terwijl de Nederlandse industrie via intensieve politieke lobby moeizaam probeert JSF-orders binnen te krijgen, heeft Van den Berg geheel op eigen kracht -rechttoe, rechtaan- een omvangrijke opdracht binnen weten te slepen. „Nederland viel van zijn stoel van verbazing toen ik hiermee thuiskwam.”

„Het is ons eerste project in Amerika. En het eerste in de defensie-industrie”, zegt hij opgetogen. „Ik ben echt trots. Maar mag het ook? We hebben er niet voor gelobbyd. We hebben dit bereikt zonder bemoeienis van Den Haag.” Hij lacht. „’k Heb ze ook niet gemist.”

Doordat zijn bedrijf goed is georganiseerd kan ATS-Kleizen volgens Van den Berg een aantrekkelijke prijs berekenen. „We hebben niet zo veel vet als andere bedrijven. We werken maar met veertig mensen. Daardoor leveren we het beste voor de gunstigste prijs.”

De order van Lockheed Martin is in principe eenmalig. „Zodra het ontwerp echter wijzigt, zijn wij weer aan de beurt.” De waarde van de miljoenenklus ligt voor Van den Berg vooral in het feit dat zijn bedrijfje nu op de kaart van de Europese en de Amerikaanse vliegtuigindustrie staat. „We zijn ervan overtuigd dat met dit eerste contract de basis is gelegd voor een intensieve samenwerking.”

ATS-Kleizen heeft al geruime tijd ervaring in het produceren van vleugelranden en spoilers voor Airbus. Het ijzersterke, lichtgewicht glare -materiaal ontwikkeld door de TU Delft- speelt daarbij een grote rol. Ook voor het Europese consortium levert de Almelose onderneming mallen voor vleugelranden. Daarbij zijn de Almeloërs onder andere leverancier van Stork Aerospace in Papendrecht.