Ooit was Europa volstrékt niet-christelijk
PADERBORN. Het huidige Europa mag dan in weergaloos tempo ontkerkelijken, seculariseren; er wás een tijd dat het werelddeel volstrekt onkerkelijk, niet-christelijk, heidens was. Een omvangrijke expositie in het Duitse Paderborn drukt je weer even met de neus op de feiten.
Hoe werd Europa christelijk? En wat weten we over de religieuze overtuigingen van de mensen voordat zij met het christendom in aanraking kwamen? Op vragen als deze wil de tentoonstelling ”Credo – De christianisering van Europa in de middeleeuwen” antwoord geven.
Aanleiding tot de expositie vormde het feit dat het dit jaar 1700 jaar geleden is dat –met het edict van Milaan, in februari 313 gesloten door de Romeinse heersers Licinius en Constantijn de Grote– het christendom als godsdienst werd getolereerd in het Romeinse Rijk. „Een keerpunt, dat voor het verdere verloop en de verspreiding van het christendom van beslissende betekenis was”, aldus de organisatoren.
Zeven miljoen euro kostte de tentoonstelling, die verdeeld is over drie musea in Paderborn. Zo’n 600 deels niet eerder getoonde objecten en nieuwe archeologische vondsten maken duidelijk hoe het christelijk geloof in Europa voet aan de grond kreeg.
Op een stuk papyrus uit 180 à 200 na Christus is een deel van de brief die de apostel Paulus schreef aan zijn „broeders” in Rome zichtbaar. „Een van de grootste schatten uit de vroegchristelijke periode.”
Zendelingen als Patrick en Bonifatius trokken overal heen om aan Christus’ bevel in Mattheüs 28 –„Gaat dan henen…”– gevolg te geven. Zonder slag of stoot is de christianisering van Europa echter zeker niet gegaan, ook letterlijk niet. Met geweld onderwierp Karel de Grote de onwillige Saksen. „Sterven zal, wie heiden blijven wil en onder de Saksen zich verbergt, om niet gedoopt te worden of het versmaadt ten doop te gaan”, luidde zijn decreet.
Als een van de topstukken geldt het ”Karelsepos” uit de negende eeuw. Niet onlogisch: het document wordt ook wel het ”Paderborner epos” of ”Akense Karelsepos” genoemd. Een onbekende auteur beschrijft een belangrijke ontmoeting tussen Karel de Grote en paus Leo III in 799 – in Paderborn. Karel presenteert zich aan de paus als christelijk heerser die opnieuw een volk, de Saksen, voor het christendom heeft gewonnen. Een jaar later wordt Karel tot keizer gekroond.
