Zien zullen vogelaars de nachtegaal niet zo snel. De vogel leeft in het dichte struikgewas en heeft een onopvallend grijs en bruin verenkleed. Het beestje moet het vooral hebben van zijn zang. Losse tonen worden afgewisseld door krachtige rollers en trillers. Op stille avonden klinkt de zang van de nachtegaal soms wel een kilometer ver. Bijzonder dat er uit de keel van zo’n relatief kleine vogel, zulke mooie, krachtige fluitconcerten kunnen komen.

Uit eerdere versies van de Vogelatlas van Sovon is te zien dat de nachtegaal tussen 1973 en 1977 in heel Nederland voorkwam. Tussen 1998 en 2000 laat de kaart al beduidend minder stippen zien. Volgens de nieuwste versie is de vogel nog maar op enkele plaatsen in Zeeland gesignaleerd. Van de Waddeneilanden Vlieland, Ameland en Schiermonnikoog is de vogel geheel verdwenen.

De nieuwste Vogelatlas is trouwens nog volop in ontwikkeling. Honderden vrijwilligers tellen van 2012 tot en met 2015 vogels in heel Nederland. Zij voeren de gegevens digitaal in. Vervolgens kan iedere geïnteresseerde op vogelatlas.nl de voorlopige kaartbeelden bekijken.

De beelden worden dagelijks bijgewerkt met de nieuwste waarnemingen. Alle tellingen resulteren uiteindelijk in 2015 in een nieuwe Atlas van de Nederlandse vogels. De vierde die Sovon Vogelonderzoek Nederland sinds 1973 uitbrengt.

Gelukkig gaat het niet met alle vogels zo slecht als met de nachtegaal. De slechtvalk doet het bijvoorbeeld opvallend goed. In de jaren 70 telde Nederland enkele broedparen op de Veluwe, tegenwoordig komt de snelste vogelsoort ter wereld in vrijwel alle provincies voor.

Opvallend is het aantal broedplaatsen in Brabant en het Groene Hart. De nesten bevinden zich vooral langs grote, open wateren zoals de Biesbosch, de Dollard en de Maas. De soort profiteert onder andere van nest­kasten die door vrijwilligers aan hoge gebouwen, zoals televisietorens, zijn geplaatst. Die voldoen prima voor deze oorspronkelijk bewoner van rots­kusten.

Een andere succes­verhaal is dat van de putter. Halverwege de jaren 70 kwam deze kleurrijke vogel vooral in West-Nederland en langs de grote rivieren voor. De afgelopen veertig jaar is de putter sterk naar het oosten opgerukt. Zo is hij tegenwoordig te vinden in Oost-Brabant en Twente.

De eerste resultaten van de nieuwe Vogelatlas laten volgens Sovon zien hoe belangrijk het atlasproject is. De schat aan gegevens die het veldwerk oplevert, zal een belangrijk ijkpunt gaan vormen voor goed natuur­beleid en -beheer.