Toch kunnen mensen in die twee tot vier weken zich nooit helemaal losmaken van wie ze zijn en wat ze doen. Soms lukt dat niet omdat ze uiterlijk herkenbaar blijven, vanwege hun markant gelaat of omdat –zoals bij een groot aantal predikanten– hun kleding hen verraadt. En een arts die in zijn vakantie ooggetuige is van een ongeval of ziet dat iemand een hartinfarct krijgt, zal direct handelend optreden. Het vrij zijn heeft beperkingen.

Toch klinken er in vakantietijd ook geregeld vanaf kansels oproepen om in de weken van rust jezelf te blijven en je niet anders te gaan gedragen. Het gevaar is reëel dat in vakantietijd grenzen verlegd worden. Ieder kent wel voorbeelden van gemeenteleden die elf maanden in het jaar keurig oppassen maar die tijdens hun vakantie volstrekt onherkenbaar zijn als kerkleden. Ze gedragen zich net als de seculiere medemens.

Het is te gemakkelijk om met afkeuring naar deze medekerkgangers te kijken. Want ook zij die op het eerste gezicht nauwelijks afwijken van hun normale levenspatroon, moeten zich de vraag stellen of zij niet incognito op hun vakantieadres verblijven. De klemmende vraag is of men in woord en daad als christen herkenbaar is. Het gaat om beide.

De Amerikaanse komiek en atheïst Penn Jillette heeft onlangs hierover een belangwekkende opmerking gemaakt. In een toespraak zei hij geen enkel respect te hebben voor christenen die zich niet druk maken om het zielenheil van hun medemens. „Een christen die tegenover een niet-christen zwijgt, kan ik niet waarderen. Als je gelooft in een hemel en een hel, en je meent dat mensen hun eeuwig ongeluk tegemoet kunnen gaan als ze zich niet bekeren, dan moet je wel een hater van je medemens zijn als je hem niet waarschuwt.” Als voorbeeld gebruikt hij dan dat iemand ziet dat er een grote truck op een medeweggebruiker aan komt stormen. „Als een weggebruiker ziet dat een dergelijk groot gevaar dreigt voor een medeweggebruiker en hij waarschuwt niet, dan is hij medeplichtig aan de dood van zo iemand. Christenen die zwijgen over de risico’s die godloochenaars lopen, zijn medeschuldig aan de ondergang van die mensen. Ik kan zwijgende christenen alleen maar verachten.”

Wie werkelijk gelooft dat God bestaat en de Bijbel waar is, mag daarover niet zwijgen. Orthodox-gereformeerde christenen zijn daar vaak te schuchter in. Dat wordt bovendien nogal eens met ogenschijnlijk degelijke argumenten verdedigd. Maar ondertussen merkt de medemens niets van hun overtuiging en leeft hij alsof er geen eeuwigheid aanstaande is. Daarom: spreek van de belangrijkste dingen in het leven. Daar waar het kan en daar waar het moet. Zelfs al gieren de zenuwen door de keel. Er is een medemens in levensgevaar!