De temperatuur blijft voorlopig tropische waarden aangeven. Spoorbeheerder ProRail houdt het spoor daarom extra in de gaten. Zogenaamde hitteschouwers controleren dagelijks de kwetsbare plekken langs de 7000 kilometer spoor in Nederland. Vooral bruggen en wissels zijn gevoelig.

ProRail neemt vanuit het Operationele Controle Centrum Rail (OCCR) in Utrecht zo nodig maatregelen tegen hitteproblemen. Het OCCR houdt het weer acht dagen vooruit in de gaten. De Landelijk Coördinator Rail, kortweg LCR, moet in dit zenuwcentrum van het spoor het hoofd koel houden. Ook bij tropische temperaturen.

Stalen spoorstaven kunnen door de hitte zomaar tientallen centimeters langer worden. Daardoor komen onder andere beweegbare delen van het spoor vast te zitten. En kunnen duizenden reizigers stranden. Om die reden worden tijdens een hittegolf spoorbruggen minder vaak of helemaal niet meer geopend, zodat de treinen kunnen blijven rijden.

Op het moment dat ProRail­controleurs tijdens een hitte­schouw de lucht zien trillen boven het spoor, komen ze direct in actie. „We zijn alert als de temperatuur van spoorstaven boven de 40 graden uitkomt”, aldus ProRail-woordvoerder Michiel Haighton. De spoorbeheerder kan problemen door uitgezette spoorstaven op verschillende manieren aanpakken. Het 7000 kilometer lange spoorwegennet met koud water koelen, is ondoenlijk. Alleen bij sommige spoorbruggen die zijn voorzien van sproei-installaties werkt deze optie.

De eenvoudigste optie is het spuiten van witte verf op een uitgezette spoorstaaf. Doordat de witte verf reflecteert, koelt het ijzer af en krimpt. Als dit paardenmiddel niet werkt, rest de medewerkers niets dan een spoorstaaf doormidden te zagen en een plakje staaf te verwijderen.

Om risico’s door hitte te vermijden laat ProRail goederentreinen zoveel mogelijk doorrijden, „vrijpad”, in vakjargon. Als die treinen afremmen ontstaan namelijk veel vonken en die kunnen de kurkdroge bermen in brand zetten. Personentreinen lopen door de maatregel vertraging op, aangezien ze achter de goederentrein moeten blijven rijden, omdat deze niet tijdelijk naar een passeerspoor wordt gestuurd. Ook moeten de passagiersvoertuigen zelf langzamer rijden op sommige trajecten om bermbrand te voorkomen.

De spoorbeheerder heeft een wegsleeplok klaarstaan om treinen met stroomstoring zo snel mogelijk weg te slepen, zoals maandag bij Schiedam. Door stroomstoring valt ook de airco in een trein uit. Voor passagiers is een snikheet treinstel erg vervelend. „Zoiets moet niet te lang duren”, aldus ProRail. De inspecteurs houden verder spoordijken extra goed in de gaten. Door hitte en droogte ontstaan scheurtjes, waardoor de dijk kan verzakken. Zo nodig wordt de sproeier aan­gezet om de dijk te verzadigen.

Het omslaan van het weer brengt voor ProRail weer andere problemen mee. Bij onweer staan storingsploegen paraat om problemen door blikseminslag zo snel mogelijk op te lossen. Bliksem­afleiders kunnen het inslaan niet altijd voorkomen.