Statenlid Don Martina hekelt de opstelling van Nederland. „Men doet alsof het probleem door de Antillen wordt veroorzaakt, met andere woorden: alweer een klassiek voorbeeld van ”blaming the victim” (beschuldiging van het slachtoffer, red.). Die uitspraken hebben bij ons de indruk doen ontstaan dat de door Nederland voorgestane samenwerking erop gericht moet zijn de toevoer naar Nederland vanuit de Antillen hermetisch af te sluiten. De noodzaak tot het stoppen van de toevoer van drugs naar de Antillen wordt blijkbaar van Nederlandse zijde onvoldoende onderkend.”

De demissionaire minister Martha van Justitie wijst erop dat de Antillen „het enige land ter wereld zijn dat controleert op de uitvoer van drugs. Wij helpen Nederland zijn eigen stoep schoon te houden.” Hij memoreerde onlangs fijntjes dat de Nederlandse Antillen jaarlijks omgerekend 14 miljoen euro besteden aan het aanhouden, berechten en opsluiten van drugskoeriers.

De douanebond op de Antillen voelt zich neergezet nu Leiden in last is en Nederland klaagt over de grote toestroom van bolletjesslikkers. „We hebben in 1999 al gewaarschuwd dat we meer mensen en meer materiaal nodig hebben om de drugsimport en -export te kunnen bestrijden”, zegt W. van Lamoen, bestuurslid van de douanevakbond StrAF, in de Antilliaanse krant Amigoe. „Onder druk van het IMF-beleid moest het overheidsapparaat echter inkrimpen. Ook bij de douane moesten vijftig tot zestig mensen op wachtgeld.”

„Door onverschilligheid van de bestuurders is de zaak uit de hand gelopen”, vindt Van Lamoen. „Ze konden het weten, alle informatie was beschikbaar.” In een brief van 21 juli 1999 aan de Staten stelde de vakbond dat de douane, om haar werk effectief te kunnen doen, kantoormeubilair, computers, specifieke software, röntgenapparatuur voor de luchthaven en het postkantoor nodig heeft, terwijl de huisvesting en de wetgeving verbeterd dienen te worden en douanepersoneel een opleiding en/of bijscholing moet krijgen.

Het totale personeelsbestand voor allevijf eilanden met hun havens en luchthavens (aankomst- en vertrekpunten, goederenafhandeling, vrije zones en het papierwerk voor de normale afhandeling en het afhandelen van drugsarrestaties) omvat momenteel 175 personen. Van Lamoen schat dat er zo’n 200 gespecialiseerde douaniers bij moeten komen om het apparaat naar behoren te laten draaien. Een detentieruimte is er op de luchthaven niet; bolletjesslikkers worden eerst in de eetruimte van de douaniers geparkeerd, totdat ze naar de politiecellen te Rio Canario worden vervoerd.

Tegelijkertijd is de douane van de Bovenwindse Eilanden, Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, bezorgd over het gebrek aan aandacht voor de toenemende drugssmokkel daar. De douane vindt dat de aandacht te veel uitgaat naar de problemen van Curaçao, terwijl Sint Maarten kampt met zware onderbezetting en de smokkel van zowel harddrugs als zwart geld alleen maar toeneemt.

Dit heeft het hoofd van de Douanepost Bovenwinden, B. Heinen, geschreven in een brief aan alle fracties in de Tweede Kamer. In de plannen van het kabinet om de drugssmokkel naar Nederland via Curaçao en Aruba een halt toe te roepen, speelt Sint Maarten geen rol van betekenis.

Heinen denkt dat de drugsproblematiek op Sint Maarten wordt onderschat. „Wij worden, evenals Curaçao, door drugsbendes gebruikt als overslagstation voor Europa en Noord-Amerika”, zegt hij. Vorig jaar heeft de douanepost, ondanks zware onderbezetting, toch nog 676 kilo harddrugs en 900.000 dollar aan vermoedelijk zwart geld in beslag genomen. Door de bezuinigingen van de Antilliaanse regering moest het douanekorps inkrimpen van 25 naar veertien man.

De douanepost heeft nu nog tien douaniers voor de controle van reizigers op de drie luchthavens. Jaarlijks komen ruim 50.000 vliegtuigen aan, met ruim 1,5 miljoen personen aan boord. Ook is de douane belast met controle op de ruim 900.000 cruisetoeristen, de haven en het postkantoor.

De Antilliaanse justitie vreest overigens dat, nu de controle op de luchthaven Hato van Curaçao wordt aangescherpt, drugssmokkelaars hun activiteiten naar Bonaire zullen verplaatsen. Het buureiland is volgens een woordvoerder van het openbaar ministerie niet opgewassen tegen een grote stroom cocaïnekoeriers.

Grote vrees is de dagelijkse vlucht van de KLM. De nationale luchtvaartmaatschappij stopt in juni met de dagelijkse lijn vanuit Quito in Ecuador via Curaçao naar Amsterdam. Het tussenstation wordt Bonaire, waar dan dagelijks 282 passagiers meer gecontroleerd moeten worden dan nu. Volgens de KLM heeft de overstap van het ene naar het andere Antilliaanse eiland niets te maken met de affaire van de bolletjesslikkers. Vliegen via Bonaire is veel voordeliger, aldus een woordvoerder.