Met regels moet gespeeld kunnen worden.
Afgelopen week las ik het boekje ”Werken met hart en ziel” van Ben de Lange. Ik had het gekocht omdat ik zowel Ben de Lange ken als de jeugdzorginstelling waar het in dit boekje over gaat.
Als 46-jarige maakt Ben de switch van leesportefeuillebezorger naar pedagogisch medewerker in een open jeugdinstelling. In het boek beschrijft Ben zijn ervaringen.
Op een zondagmorgen als hij dienst heeft biedt een van de jongeren aan om voor de hele groep eieren te bakken. Prima, ieder mag zijn voorkeur opgeven; hele dooier, kapotte dooier of geklutst en gebakken. Op de volgende stafvergadering is tot zijn verbazing een van de agendapunten ”eieren van Ben”. Over dit punt wordt vervolgens lang gediscussieerd, want Ben heeft zich niet aan de regels gehouden. Eieren op zondagmorgen staat niet in het protocol en is dus verboden.
Het is maar één voorbeeld van het kokerbeleid in deze instelling. In de tijd dat Ben in deze instelling werkte, begeleidde ik daar een jongen. Hij zei vaak: „Ben is tenminste mens.” In diezelfde tijd begeleidde ik ook een jongen in de jeugdgevangenis in Vught. Deze jongen was vanuit diezelfde open instelling, waar Ben toen nog niet werkte, overgeplaatst naar de jeugdgevangenis. Volgens deze jongen had hij het in de gevangenis „tienmaal beter” dan in zijn vorige tehuis. En dat zegt nogal wat.
Wat is de boodschap van ”Werken met hart en ziel”? Heel eenvoudig: een goede behandelmethode met veel duidelijkheid voor de jongere is nodig, maar daarbij moet wel ruimte zijn voor menselijkheid, gezelligheid en respect.
En zo moet het niet alleen in jeugdzorginstellingen, zo moet het ook in een gezin. Duidelijke regels met de mogelijkheid om af en toe, binnen grenzen, er gewoon van af te wijken voor de gezelligheid of om een andere goede reden. Zeker bij pubers is dat nodig. Zij vooral zijn bezig een eigen persoonlijkheid te ontwikkelen en hebben daarvoor soms wat extra ruimte nodig. Ben noemt dat in zijn boek ”spelen met de regels”.
Spelen met de regels is geen zwaktebod maar een teken van kracht en veiligheid. Het is ook respect tonen voor de mening van je kinderen. Heeft een kind een goede reden om te vragen een regel, al dan niet tijdelijk, aan te passen of los te laten, dan wil ik daar als ouder over nadenken en met het kind over praten. Ik weet het, voor sommige kinderen kan het lastig zijn om daarmee om te gaan. Maar ik denk dat het vooral voor ouders, en dan met name voor vaders, vaak moeilijk is.
Maar is een regel altijd de strijd waard? Volgens mij kan, nee, moet er best wel eens met regels gespeeld worden, mits het wordt gedaan uit liefde voor het kind. En dat laatste geeft dan gelijk de grenzen van de speelruimte aan!
Ben Zijl is psychosociaal therapeut, gespecialiseerd in autisme en gedragsstoornissen. Hij heeft een eigen praktijk en wordt op scholen voor speciaal onderwijs ingezet.