President van Sri Lanka kondigt noodtoestand af
De Srilankaanse president Chandrika Kumaratunga heeft woensdag de noodtoestand afgekondigd. De maatregel volgt een dag na de crisis die dinsdag ontstond nadat zij drie ministers ontsloeg en het parlement voor drie weken naar huis stuurde. Het was voor het eerst dat de president gebruikmaakte van haar constitutioneel recht om in te grijpen in de regering.
Premier Wickramasinghe beschuldigt haar ervan daarmee Sri Lanka „in chaos en anarchie” te storten. Eerder op de dag had Kamaratunga een vredesvoorstel van de Tamil Tijgers (LTTE) verworpen. Overigens heeft een presidentieel adviseur woensdag bezworen dat het staakt-het-vuren tussen overheid en Tamil-rebellen zal standhouden. „De president heeft mij met nadruk gevraagd mee te delen dat het staakt-het-vuren overeind staat en zal standhouden. Daar is geen twijfel over”, aldus de zegsman. „De president is niet van plan de vijandelijkheden te hervatten.”
Het is voor het eerst dat de president gebruik heeft gemaakt van haar constitutioneel recht om in te grijpen in de regering. Het ontslag van de ministers van Defensie, Binnenlandse Zaken en Informatie hangt waarschijnlijk samen met Kamaratunga’s afkeuring van de manier waarop de regering het vredesproces met de rebellen gestalte geeft. De president verklaarde dinsdag dat zij handelde om de „nationale veiligheid” te beschermen.
De premier en de president, afkomstig uit twee rivaliserende politieke partijen, verkeren al jaren op voet van oorlog met elkaar. Volgens Kamaratunga geeft de regering van Wickramasinghe te veel toe aan de eisen van de rebellen.
Premier Wickramasinghe was dinsdag niet in Sri Lanka. Hij brengt een bezoek aan de Verenigde Staten, waar hij een onderhoud met president Bush heeft over de voortgang van de vredesbesprekingen met de Tamil-rebellen. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde dinsdag dat de VS vrezen dat de maatregelen die Kamaratunga heeft genomen „een negatief effect hebben op het vredesproces.” Wickramasinghe liet dinsdag weten dat Kamaratunga weliswaar juridisch in haar recht stond, maar „volgens traditie” eerst met hem had moeten overleggen.
De LTTE, die in 2002 een wapenstilstand met de regering sloot na ruim twintig jaar burgeroorlog, deed afgelopen vrijdag concrete voorstellen om een definitief einde te maken aan de strijd. De rebellen deden afstand van hun eis voor een eigen Tamil-staat in het noorden en oosten van Sri Lanka. In plaats daarvan willen zij zelfbestuur in de omstreden regio.
Volgens president Kamaratunga gaat het voorstel te ver en tast het de eenheid en de grondwet van Sri Lanka aan. Autonomie is volgens haar een eerste stap naar afscheiding. Kamaratunga wil voorts dat er pas besprekingen met de LTTE worden gehouden nadat de rebellen zijn ontwapend. De LTTE wil die stap pas zetten als er een definitief politiek akkoord ligt.
De president verklaarde dinsdag echter wel dat zij nog steeds bereid is tot besprekingen met de LTTE om een „rechtvaardige oplossing” voor de problemen te vinden. De gesprekken moeten wel de „de eenheid, territoriale integriteit en soevereiniteit van Sri Lanka” als uitgangspunt hebben.
Wickramasinghe noemde dinsdag Kamaratunga’s maatregelen „wanhopig en onverantwoordelijk” en zei dat hij niet toe zal staan dat de president „het vredesproces en de economische welvaart verder zal ondermijnen.” De premier riep zijn landgenoten op kalm te blijven.
Een woordvoerder van het Srilankaanse leger deelde mee dat militairen op bevel van de president televisie- en radiostations, kranten en energiecentrales bewaken. Dit zou gebeuren om „onrust te voorkomen.” De verloven van militairen en agenten zijn ingetrokken en de politie is in hoogste staat van paraatheid gebracht.
Om een eventueel vredesakkoord met de rebellen te sluiten, moet de grondwet van Sri Lanka worden gewijzigd. Voor een grondwetswijziging is de steun nodig van de Vrijheidspartij van president Kamaratunga, omdat de regering van Wickramasinghe daarvoor de benodigde tweederde meerderheid ontbeert.