Maandag 1 juli. Actiegroep Wakker Dier lanceert een nieuwe campagne met de Amsterdamse dierenarts Marno Wolters in de hoofdrol. Op posters en in televisiespotjes neemt de organisatie de supermarktketens Albert Heijn en Jumbo op de korrel, omdat die nog steeds ‘plofkip’ in het schap hebben liggen – dat geldt overigens ook voor vrijwel alle andere supermarkten. Wolters laat zich kritisch uit over de manier waarop in Nederland vleeskuikens worden gehouden. „De veel te snelle groei en de slechte leefomstandigheden geven vaak ernstige problemen, die dan weer met antibiotica moeten worden bestreden”, zegt hij in de spotjes.

Volgens Wolters is de vleeskuikenhouderij te ver doorgeschoten. „Dat er dieren op zo’n slechte manier worden gehouden zoals de plofkip, waardoor het toedienen van antibiotica bijna standaard nodig is, vind ik onbegrijpelijk”, meldt hij in een persbericht van Wakker Dier. Zelf eet hij thuis biologische kip.

Nog diezelfde middag trekt het Productschap Pluimvee en Eieren aan de bel. De pluimveesector is „bijzonder verbaasd” over de nieuwe actie van Wakker Dier, zo heet het in een persbericht. „De campagne dringt aan op veranderingen in de kipproductie, terwijl de sector in samenwerking met de supermarkten allang een omschakeling voorbereidt.”

Het schap doelt hiermee op het project Kip van Morgen, dat in februari werd aangekondigd. De pluimveesector en de supermarkten hebben met elkaar afgesproken dat alle vleeskuikens die voor het Nederlandse winkelschap bestemd zijn, een diervriendelijker leven krijgen. Daartoe zullen de kippenboeren de komende jaren omschakelen naar een nieuw, trager groeiend kippenras.

Uiterlijk in 2020 moet al het kippenvlees dat in de Nederlandse supermarkten ligt, van dit ras afkomstig zijn. Vanaf 2015 krijgen de kuikens al meer ruimte in de stal. Ook krijgen ze extra afleidingsmateriaal in de vorm van stro en graan. Verder worden de eisen voor het gebruik van antibiotica aangescherpt.

Wakker Dier kijkt volgens secretaris Ben Dellaert van het productschap eenzijdig naar het aspect dierenwelzijn. In het project Kip van Morgen is juist gezocht naar een balans met ”mens en milieu”. De boer moet de kosten die hij maakt om zijn bedrijf om te vormen, kunnen terugverdienen en de consument op zijn beurt wil een betaalbaar stukje vlees. Wat het milieu betreft, de ”footprint” van een langzamer groeiende kip is nu eenmaal ongunstiger dan die van de ‘plofkip’: per kilo vlees eet het dier meer voer en is er meer energie nodig om de stal op temperatuur te houden.

Dellaert zegt het spoor bijster te raken van de acties van Wakker Dier. „Voor ons is deze nieuwe campagne in elk geval geen reden om van de ingezette koers af te wijken. Het nieuwe kippenras dat nu wordt ontwikkeld, is robuuster en minder gevoelig voor ziekten. Daardoor gaan we het antibioticagebruik nog verder terugbrengen.”

Wakker Dier begrijpt niet waarom de pluimveesector zo verbaasd is over de nieuwe campagne. „Wij hebben steeds gezegd dat we net zolang doorgaan totdat de supermarkten de plofkip uit het schap halen”, zegt een woordvoerster. „De Kip van Morgen is een veel te kleine stap. Die kip mag drie dagen langer leven en de extra ruimte die ze krijgt is net zo groot als een smartphone. Wij willen dat de sector helemaal overstapt op de normen van 1 ster Beter Leven van de Dierenbescherming.”

Onderzoeksbureau Team Vier uit Amstelveen heeft in opdracht van Wakker Dier een enquête gehouden onder dierenartsen en hun gevraagd naar hun mening over de ‘plofkip’. Het bureau is in de landbouw niet onbekend, want het rekent ook zuivelconcerns zoals FrieslandCampina en Nutricia tot zijn klanten. Maar Team Vier mocht alleen dierenartsen bevragen die gespecialiseerd zijn in gezelschapsdieren. „Die hebben geen belangen in de pluimvee­sector en zijn dus onafhankelijk”, verklaart de woordvoerster van Wakker Dier.

Van de 750 benaderde dierenartsen werkten er 250 aan het onderzoek mee. Driekwart van hen maakt zich zorgen over het gebruik van antibiotica bij de vleeskuikens. Het merendeel (86 procent) vindt de snelle groei van de dieren onverantwoord; 79 procent is van mening dat het verbeteren van de leefomstandigheden van de dieren een goede manier is om het gebruik van antibiotica terug te dringen. Drie van de vier dierenartsen vinden dat supermarkten de ‘plofkip’ moeten vervangen door een alternatief.

Pluimveedierenarts Teus Kreuger van het Diergezondheidscentrum Boven-Veluwe in Wezep vindt dat de aanpak van Wakker Dier niet door de beugel kan. „De collega’s uit dat onderzoek komen nooit in een kippenstal. Zij zijn deskundig op hun eigen vakgebied, maar niet op het gebied van pluimvee. Ze praten in dit geval niet als dierenarts maar als consument. Wakker Dier wekt intussen wel de indruk dat ”de dierenartsen” de pluimveesector veroordelen. Dat noem ik een halve waarheid en een vorm van volksverlakkerij.”

Dierenarts Wolters, die in de campagne van Wakker Dier optreedt, was de afgelopen dagen niet bereikbaar voor een telefonische reactie op deze kritiek. De woordvoerster van Wakker Dier wil wel reageren. „Dat de dierenartsen uit het onderzoek weinig van kippen weten en daardoor minder deskundig zouden zijn, vind ik te kort door de bocht. Een kip is een vogel en daar hebben ze wel degelijk ervaring mee.”

De supermarkten hebben richting Wakker Dier nog niet gereageerd op de nieuwe campagne. Tegenover de krant laat een woordvoerster van Albert Heijn weten dat het supermarktconcern dierenwelzijn ook belangrijk vindt. „We bieden klanten in ons assortiment al sinds jaar en dag de keuze uit verschillende soorten producten, zodat klanten het zo diervriendelijk kunnen maken als ze zelf willen.” Albert Heijn vindt het niet leuk om vaak het mikpunt van Wakker Dier te zijn. „Dankzij al onze inspanningen is Albert Heijn de grootste verkoper van scharrel- en biologische kip van Nederland”, zegt de woordvoerster. Bovendien moet Wakker Dier niet alleen supermarkten aanspreken, vindt ze. „Van al het in Nederland geproduceerde reguliere kippenvlees wordt twee derde geëxporteerd.”

Het gebruik van antibiotica in de veehouderij werkt volgens Wakker Dier het ontstaan van resistente bacterievarianten in de hand die ook voor de mens gevaarlijk zijn, zoals EBSL en MRSA. Die zijn niet meer te bestrijden.

Pluimveedierenarts Teus Kreuger doet mee aan het project Veterinaire Monitoring Pluimvee. Dat beheert een database waarin het antibioticagebruik van alle 700 Nederlandse vleeskuikenbedrijven wordt bijgehouden. Daardoor is bekend dat het gebruik van alle bedrijven bij elkaar vorig jaar zo’n 40 procent lager was dan in 2009. Met de overheid is afgesproken dat in 2015 een reductie van 70 procent moet zijn bereikt. „Met de ontwikkeling van Kip van Morgen gaat dat zeker lukken”, verwacht Kreuger.

Kreuger ergert zich aan de manier waarop Wakker Dier de vleeskuikenhouderij over één kam scheert. Volgens hem worden veel koppels vleeskuikens helemaal nooit behandeld met antibiotica, simpelweg omdat het niet nodig is. De term plofkip zal hij niet gebruiken. „Ze beweren dat 70 procent van de dieren kreupel is. Maar dat zie ik in de stallen niet terug. Op een koppel van 30.000 dieren zijn vaak minder dan 10 dieren kreupel. Besef wel dat vleeskuikens andere dieren zijn dan legkippen. Ze lopen anders en ze hebben een ander karakter, ze gaan eerder zitten. Maar daarmee zijn ze niet kreupel. ”

De dierenarts onderschat het risico van resistentie-ontwikkeling niet. Juist om die reden wordt tegenwoordig ook naar de soorten antibiotica gekeken. „Middelen die voor de volksgezondheid belangrijk zijn, mogen wij pas als allerlaatste en onder strikte voorwaarden uit de kast halen.”