Dat bleek maandagavond tijdens een kamerdebat over het integratiebeleid. De VVD draagt het kabinet via de motie op een onderzoek in te stellen naar het verbinden van voorwaarden aan „alle nieuwe scholen op religieuze grondslag.” De belangrijkste voorwaarden zijn dat het leerlingenbestand niet uit ’zwarte’ kinderen mag bestaan en niet uit kinderen voor wie Nederlands niet de moedertaal is.

Als het kabinet die voorwaarden zou overnemen, zou het in de praktijk erg moeilijk worden nog islamitische scholen op te richten. Deze scholen worden doorgaans alleen door kinderen bezocht van wie de ouders niet uit Nederland afkomstig zijn. De VVD-motie, ingediend door kamerlid Hirsi Ali, wordt ondersteund door PvdA, SP en LPF. Dat betekent dat een meerderheid voor zal stemmen als de motie volgende week in stemming wordt gebracht.

Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken en Integratie zei de motie te ontraden. Ze wil binnenkort overleggen met collega’s uit het kabinet over de zwarte en de witte scholen. „Daarbij wil ik niet vooraf gebonden zijn.” Bovendien gaat niet zij maar minister Van der Hoeven van Onderwijs over de oprichting van scholen. „Maar ik ga de motie wel in stemming brengen”, luidde de reactie van Hirsi Ali.

Daardoor dreigt de VVD in botsing te komen met minister Van der Hoeven van Onderwijs. Zij zei vorige week in een interview met NRC Handelsblad dat ze moslimscholen niet kan blokkeren. „Als ze voldoen aan de eisen, hebben ze recht op bekostiging. Ik kan ook niets anders zeggen, want anders zou ik discrimineren”, aldus Van der Hoeven.

Wat bestaande moslimscholen betreft kondigde Verdonk aan dat de mogelijkheden om radicale elementen in het moslimonderwijs tegen te gaan, optimaal zullen worden benut. De onderwijsinspectie krijgt daartoe extra taken. Ook zal ze formuleren welke kennis over Nederlandse waarden en normen door scholen moet worden overdragen. Moslimscholen kunnen volgens Verdonk de culturele integratie in de weg staan.

Ze zei niet te willen tornen aan de vrije schoolkeuze van de ouders. Het is volgens Verdonk mogelijk om zonder de grondwettelijke vrijheid van onderwijs aan te tasten het spreiden van zwarte en witte leerlingen over scholen te verbeteren. Ze wil afspraken met ouders en scholen hierover.

Hirsi Ali verweet het kabinet „een Babylonische spraakverwarring” over deze kwestie. Vooral minister Van der Hoeven van Onderwijs heeft het bij haar verkorven met haar recente uitspraak dat het bestaan van zwarte en witte scholen geaccepteerd moet worden.

Complimenten had Hirsi Ali daarentegen voor minister-president Balkenende, die zaterdag zei dat de moslimzuil „een gevangenis van achterstand” kan worden. „De premier heeft ons heel goed begrepen”, prees ze Balkenende. Ook had ze lof voor minister Verdonk omdat ze zwarte scholen ongewenst vindt.

Verdonk ontkende dat het kabinet verdeeld is over dit onderwerp. Ze gaf aan dat minister Van der Hoeven de kwaliteit van het onderwijs bewaakt. „Ik ga over de integratie en dat is een ander verhaal.”

Samen met haar collega’s van Onderwijs, VROM en Sociale Zaken zal Verdonk een kabinetsstandpunt voorbereiden over het tegengaan van achterstandswijken en zwarte scholen. Nog voor het eind van het jaar zal het kabinet hierover een nota uitbrengen.