”Verval van zeden trof ook de kerken”, was de kop van een artikel in deze krant (RD 26-06). De tekst ging over een boek van oud-journalist Rimmer Mulder ”Seks en de kerk. Hoe Nederland zijn kuisheid verloor.” De auteur heeft zich verdiept in de cultuuromslag van de jaren zestig, de tijd dat de vanzelfsprekendheden in kerk en wereld verdampten. De theologie stond door het boek ”Eerlijk voor God” van bisschop John A. T. Robinson op haar fundamenten te schudden. Het Godsgeloof was in het geding. De prediking van een God buiten en boven ons kwam bij velen niet meer aan. De kerk kon het tempo van de veranderende wereld niet bijbenen en trok zich zenuwachtig terug in zuilvorming. De kerk verloor door deze terugtrekkende beweging haar geloofwaardigheid. Ze gaf antwoord op vragen die de naar steun zoekende mens niet langer stelde. De vragen op ethische vlak –en met name die rond het seksuele leven– die hij wel stelde, werden volgens velen niet beantwoord.

Het gevolg daarvan was dat men de vragen zelf probeerde op te lossen, los van de kerk en de Bijbel. De normatieve ethiek werd zwijgend of luidruchtig aan de kant geschoven om plaats te maken voor de situatie-ethiek. De mondige mens ging bepalen wat goed of slecht was. Lang werd binnen de rechterflank van de kerk gedacht dat de secularisatiegolf van de jaren zestig aan haar voorbijging. De kerken zaten vol, er waren zendings- en ontmoetingsdagen, en de jeugd bezocht massaal SRB-avonden enzovoort. Er werd volop getrouwd en jaarlijks werden vele kinderen in de doopboeken bijgeschreven. Het zou zo’n niet vaart lopen. Met glimmende wangen en in keurige pakken keek men met zelfvoldane blik de piepkleine wereld rond waar men het centrum van vormde. De zuil bood genoeg houvast in een veranderende wereld.

Cultuuromslag

Enkele jaren geleden schreef Hijme Stoffels: „De cultuuromslag van de jaren zestig heeft zich als een vloedgolf op het vaderlandse christendom gestort en beukt nu tegen de ogenschijnlijk zo stevige zeewering van de protestantse orthodoxie” (In: ”Als een briesende leeuw” (1995, 9). Stoffels schreef dit in 1995. Inmiddels is er gigantisch veel veranderd in de protestantse orthodoxie. Hij kon nog schrijven dat de vloedgolf tegen de stevige zeewering beukte. Dat is verleden tijd. De zeewering vertoont breuken en is op veel plaatsen helemaal weggeslagen. We zijn in de rechterflank van de kerk bezig met een inhaalslag. De zeewering heeft het niet gered.

Enquêtes onder onze jongeren maken duidelijk dat zij massaal vooruitgrijpen op het huwelijk. Seksualiteit en huwelijk zijn van elkaar losgemaakt. Voor een hamburger of een ritje op de scooter wordt het lichaam weggegeven. Velen zijn de schaamte voorbij en drijven de spot met de moraalridders die pleiten voor lichamelijke eenwording binnen het huwelijk.

De Heere heeft het lichaam niet geschonken als doel op zichzelf. Seksualiteit ligt in de bedding van liefde en trouw. Wie werkelijk liefheeft, zal uit respect voor de ander –en bovenal voor de grote Ander– niet vooruit willen grijpen op het huwelijk. Liefde kent het geheim van wachten en elkaar dienen.

Naar mijn overtuiging heeft de duivel zijn giftige pijlen op onze gezindte gericht. De wereld heeft hij al in zijn dodelijke wurggreep. De wereld danst al jaren rond de boom van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Aan haar heeft hij geen kind meer. Zeker, de Heere regeert. Maar ondanks dat feit weet hij haar te manipuleren en te indoctrineren. Nu is het de beurt aan de kerkjeugd. En die niet alleen, ook ouderen heeft hij onder schot. De duivel heeft haast en werpt al zijn troeven op tafel.

Onderkennen wij de nood der tijden? Ik vrees vaak dat wij uit gebrek aan geloofsinzicht onze tijd verdoen door elkaar te benauwen, in plaats van God aan te roepen om Zijn Pinkstergeest. We worden in onze zogenaamde rechterflank geconfronteerd met een identiteitscrisis. We zijn onze zekerheden kwijt en kunnen de vragen die op ons afkomen niet meer beantwoorden. De kerk heeft de slag met geseculariseerde jongeren en ouderen verloren. Misschien dat ze de kerkbank op zondag nog wel inschuiven, maar ik vermoed dat dat gebeurt omdat ze niet de moed hebben het licht uit te draaien. Ze hebben niets met de kerk en met het geloof en willen hun leven er daarom niet naar inrichten. Het eigenlijke leven voltrekt zich voor hen buiten de kerkmuren, waar materie en vermaak hun levens­inhoud bepalen.

Brokstukken

Het is een feit dat de kerk met haar boodschap buiten de slaapkamer en het privéleven wordt gehouden. Was het vroeger heel gewoon dat een echtpaar vijf of tien of meer kinderen om de tafel had zitten, nu gaat dat tot de uitzonderingen behoren. Betekent dit dat de vrouwen minder vruchtbaar zijn geworden? We weten wel beter. In grote lijnen moeten we met verdriet vaststellen dat we in snel tempo aan het verwereldlijken zijn. De zeewering gaf tot voor kort het gevoel van veiligheid en geborgenheid. Dat is voorbij. Althans voor velen.

Is dan alles verloren? Nee, Hij leeft! De Heere gaat door met Zijn kerkvergaderend werk. We zien jongeren en ouderen voor wie het persoonlijk geloof in de Heere als hun Zaligmaker een realiteit is en geen dood formalisme. Zij bouwen op de restanten van de zeewering of op de brokstukken van de zuil bewust een levenspraktijk op die nauw verbonden is aan Gods Woord. Het zijn geen goedkope napraters, maar mensen die iets gezien hebben van de uniciteit van het christelijk geloof en daar nu met hun gezinnen in woord en daad gestalte aan geven. Gelukkig zien wij ook in jongere gezinnen, die in de branding staan van deze tijd, een eenvoud die opkomt uit de omgang met Gods Woord. Zij geven hieraan gestalte in de opvoeding van hun kinderen en beleven dit in afhankelijkheid van Zijn zegen. Laat dat ons verootmoedigen voor de Heere.

De auteur is hersteld hervormd predikant te Nederhemert.