Wie niet beter weet, zou denken dat er maandag een einde is gekomen aan de politieke carrière van Silvio Berlusconi. Na bijna acht uur van overleg veroordeelden de rechters van het gerechtshof in Milaan de Italiaanse ex-premier tot zeven jaar gevangenisstraf wegens machtmisbruik en bevordering van prostitutie van minderjarigen. Berlusconi mag nooit meer een openbaar ambt uitoefenen.

De rechters achtten bewezen dat Berlusconi betaalde seks met de toen minderjarige ”Ruby” heeft gehad, ook al ontkennen ze beiden. Ook achtte de rechtbank bewezen dat Berlusconi in 2010 misbruik maakte van zijn functie als premier. Hij zette toen de politie in Milaan onder druk om Ruby vrij te laten. Zij was opgepakt op verdenking van diefstal.

Mediacircus

De gehele dag was het gerechtshof belegerd door de media uit binnen- en buitenland. Een beetje apart was het wel. Zes weken geleden werd de premier ook al veroordeeld, in een andere zaak. Toen kreeg de 76-jarige Berlusconi vier jaar cel aan zijn broek. De rechters legden hem bovendien een verbod voor vijf jaar op om een publiek ambt uit te oefenen.

Deze uitspraak zorgde in mei ook wel voor krantenkoppen, maar de aandacht van de media was maandag ontelbaar keer groter. De rechtszaak van zes weken geleden over belastingfraude kan voor Berlusconi echter ernstigere gevolgen hebben, omdat het een uitspraak betrof van het hof van appel, waar zaken in hoger beroep voorliggen. In die zaak wordt vermoedelijk in het najaar het laatste oordeel geveld door het hof van cassatie in Rome. Als de rechters dan het oordeel van het hof van appel aanhouden, is het over en uit.

Net zoals in mei lijkt de uitspraak van maandag voor Berlusconi geen aanleiding te zijn om de Italiaanse regering, waarvan zijn partij coalitiepartner is, te laten vallen. De ex-premier geeft leiding aan een van de twee grote partijen waarop het kabinet-Letta leunt en kan dus de regering ten val brengen. Hij liet echter doorschemeren niet van zins te zijn om zijn steun aan het kabinet op te geven.

Berlusconi berekent vermoedelijk zijn politieke kansen. Volgens sommige opiniepeilingen zou hij op dikke winst staan. Berlusconi zou dus kunnen aansturen op nieuwe verkiezingen om zich als nieuwe premier beter te kunnen beschermen tegen rechtszaken.

De praktijk spreekt echter een andere taal dan de peilingen. Bij regionale en burgemeestersverkiezingen begin deze maand slaagde Berlusconi’s partij Volk van de Vrijheid er niet in om ook maar één burgemeesterszetel in de wacht te slepen. Berlusconi verloor onder meer in Rome en Brescia. Gistermiddag, bijna gelijktijdig aan de gerechtelijke uitspraak in Milaan, werd ook nog eens bekend dat Berlusconi’s partij de later gehouden lokale verkiezingen in Sicilië had verloren.

Berlusconi sprak maandag in een verklaring van een „onvoorstelbare veroordeling” en van het feit dat de rechters hem „uit het politieke leven van dit land” proberen te krijgen. Maar in werkelijkheid kan hij niet verrast zijn, zoals ook zijn eigen advocaat Ghedini meende: „De uitspraak is zoals ik had verwacht.”

Wet aangepast

De ervaring leert dat Berlusconi niet hoeft te wanhopen bij een uitspraak in eerste of tweede instantie. De advocaten van Berlusconi gaven maandag aan in hoger beroep te zullen gaan. Daarna is er nog de mogelijkheid tot cassatie voordat de uitspraak definitief wordt, mogelijk pas over jaren.

Berlusconi is een meester in het ontlopen van veroordelingen. De talloze juridische procedures, zo’n dertig in totaal, ten spijt is de oud-premier nog nooit definitief veroordeeld. Zaken eindigden in vrijspraak of overschreden de maximale tijdsperiode (verjaring). Ook liep het enkele malen met een sisser af omdat tijdens het proces sommige verwijtbare feiten niet meer strafbaar waren nadat het parlement de wet had aangepast. Tot dusver heeft Berlusconi nimmer een dag in de gevangenis doorgebracht of zijn hem anderszins sancties opgelegd.

De Milanese rechtbank gaf wel aan een nieuw gerechtelijk onderzoek te willen openen. De rechtbank was maandag van oordeel dat tientallen getuigen in het proces hebben gelogen. Dat kan er ook nog wel bij. Op de zaak-Ruby na lopen tegen Berlusconi nog vijf andere procedures.

Een definitieve veroordeling zal overigens hooguit leiden tot huisarrest. Veroordeelden van zeventig jaar en ouder gaan doorgaans niet meer de gevangenis in. Het verbod op de uitoefening van een publiek ambt zou wel het politieke einde betekenen van Silvio Berlusconi.