Ruim een derde van de bevolking (34 procent) heeft ervoor gekozen uit eigen beweging een soberder leven te leiden, blijkt uit de Mentaliteitsmonitor 2013 van onderzoeksbureau Motivaction. 15 jaar geleden was dat percentage 23 en was de samenleving materialistischer ingesteld.

Bezit is minder belangrijk geworden. Het delen van een auto of andere materiële zaken wordt steeds gewoner. Kiezen en meer doen met minder is een van de voornaamste kenmerken van de tijdgeest, zo luidt een van de conclusies.

Het aantal Nederlanders dat zich instelt op de nieuwe werkelijkheid neemt gestaag toe. Een grotere eigen verantwoordelijk en een minder grote afhankelijkheid van de overheid wordt door 43 procent omarmd.

Andere opvallende graadmeters in het huidige mentaliteitsklimaat zijn een groeiende hang naar expressie via sociale media, het zoeken naar kicks en een fascinatie voor geweld. Dat blijkt uit het schriftelijke onderzoek dat sinds 1998 via een representatieve steekproef jaarlijks onder minimaal 1000 Nederlanders wordt uitgevoerd. Geweld op tv en in films wordt niet langer massaal verworpen. In 1998 vond 82 procent dat geweld op televisie beperkt moest worden, nu is dat nog maar 68 procent.

De tijdgeest wordt als egoïstisch en gejaagd ervaren, blijkt uit het onderzoek. Op basis daarvan brengt Motivaction de veranderende motieven en behoeften in kaart.

Zaken als betrokkenheid bij de maatschappij en de rol van tradities zijn op hun retour. In plaats daarvan zoeken mensen hun contacten in de beperkte kring van familie, vrienden, bekenden, collega’s en het netwerk van gelijkgestemden. De ‘BV Ik’ is in opmars, stellen de onderzoekers vast.

De crisis vertaalt zich ook in een toenemende belangstelling voor dromen en fantasieën. Het spelen van games en het bekijken van 3D-films behoort tot het arsenaal om aan de werkelijkheid te ontsnappen. Ook wordt in crisistijd veel waarde gehecht aan het opdoen en delen van bijzondere ervaringen.