Het aantal echtscheidingen is binnen de vrijgemaakte kerken de laatste jaren flink gestegen. „Het trekt als een plaag door de kerken heen”, zegt ds. P. J. Trimp, secretaris van de RvA. Om eraan toe te voegen: „En zouden onze kerken daarin de enige zijn?”

De generale synode van Leusden (1999) stelde een studiedeputaatschap in dat zich moest gaan bezighouden met de vragen rond echtscheiding en hertrouwen. Dit deputaatschap schreef vervolgens het rapport ”Echtscheiding”, dat op de synode van Zuidhorn (2002) uitvoerig werd besproken.

Besloten werd dat er een kerkbrede bezinning moest komen op het terrein van huwelijk, alleengaan, huwelijksvoorbereiding, echtscheiding en de zin en de status van de kerkelijke huwelijksbevestiging. Met het oog hierop kregen deputaten huwelijk en echtscheiding de opdracht een verkorte en breder toegankelijke versie van hun rapport te schrijven. Dit boekje, ”Echtscheiding en hertrouwen? Aanzet tot een nieuwe benadering van echtscheiding, tucht en hertrouwen”, verscheen deze week.

„We hopen en bidden dat er door het boekje een meer bewuste en nadrukkelijke bezinning binnen de kerken op gang komt”, zegt ds. Trimp. Daarbij wordt gedacht aan onder meer voorlichting op wijk- en gemeenteavonden en gesprekken tussen ambtsdragers en gemeenteleden - om zo „met elkaar te werken aan een zwakke en kwetsbare plek in het gemeenteleven.” De reacties zullen worden gerapporteerd aan de generale synode van Amersfoort (2005).

De synode van Zuidhorn gaf ook opdracht tot het instellen van een Raad van Advies. Deze functioneert sinds februari. De vijf adviseurs in de raad -twee dames, drie heren- vertegenwoordigen verschillende disciplines: behalve een theoloog/pastor en kerkrechtdeskundige zitten er een jurist in, een psycholoog en een maatschappelijk werker. Regelmatig houden dezen ruggespraak met een tweetal adviseurs van de Theologische Universiteit in Kampen, gespecialiseerd in ethiek en kerkrecht.

Ds. Trimp benadrukt dat de adviseurs geen arbiters zijn en evenmin een kerkelijke rechtbank. „We verstrekken ook alleen adviezen aan kerkenraden; niet aan gemeenteleden. Verder bemiddelen we niet bij een conflict tussen kerkenraad en gemeentelid. Het gaat ons erom kerkenraden te helpen. En: het blijven adviezen, zonder rechtsgeldigheid. Een kerkenraad kan ze al dan niet overnemen. Ook kan ons advies voor een kerkenraad fungeren als een soort second opinion.” Zijn de betrokken gemeenteleden het niet eens met een advies dat hun kerkenraad overnam, dan kunnen zij zich wenden tot de visitatoren en/of een beroep doen op de classis.

Sinds de start van de RvA kwamen per maand ongeveer twee aanvragen binnen. „En daaraan hebben we onze handen vol”, zegt de predikant. Elke adviesaanvraag moet aan een aantal vereisten voldoen. Zo dient de gegeven begeleiding duidelijk in kaart worden gebracht. Hierbij blijven de betrokkenen anoniem.

Vragen waarmee kerkenraden komen, zijn, aldus ds. Trimp, „de vragen waar het rapport ook tegen aanloopt: Hoe taxeren we de oorzaak van ontwrichting in een huwelijk? Is er schuld en/of onvermogen? Wanneer zetten we in met de tucht en hoe lang gaan we daarmee door, ook na het voldongen feit van een ongeoorloofde scheiding? Wanneer kunnen we spreken van voldoende tekenen van berouw, ook als de gevolgen van een zondige daad niet meer weg te nemen zijn? Hoe gaan we pastoraal om met hen die na een ongeoorloofde scheiding een nieuw huwelijk beginnen? Hoe communiceren we een en ander naar de gemeente?”

De RvA blijft in zijn huidige vorm en samenstelling aan het werk tot de volgende generale synode, die van Amersfoort (2005). Dan zal er een evaluatie plaatshebben.