Walter Mead is hoogleraar internationale politiek in New York en columnist voor het tijdschrift American Interest. Vanuit die achtergrond duidde hij waar het misging in Syrië.

Mead: „Syrië heeft de pech dat het Westen eerst intervenieerde in Libië. Toch is dat land humanitair en politiek gezien veel minder interessant dan Syrië. Uit angst voor eenzelfde anarchie en chaos als in Libië, wil niemand meer Syrië binnenvallen door een korte interventie: Assad afzetten en weer vertrekken.”

Toch waarschuwt Mead ervoor niet alleen te focussen op Syrië. „Niet alleen in Syrië is er oorlog. Van Beiroet tot Basra, en misschien wel Bagdad, heerst geweld. Soennieten en sjiieten bevechten elkaar.”

Visie

Eerder had hij de negentig toehoorders in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag al zijn visie gegeven op de ontwikkelingen omtrent internetspionage door de Amerikaanse overheid. Hij noemde het een uitdaging voor Obama om het als beleid te verkopen. Obama’s politiek is er opgericht de Amerikanen te doen geloven dat er sprake is van „publieke vrede”, en dat een „oorlog tegen het terrorisme niet meer nodig is.”

Het grote dilemma waar de president nu voor staat is de NSA-
affaire: „Waarom moet de regering iedereen bespieden als hij zegt dat er geen gevaar meer is? En als er wel gevaar is, waarom roept hij dan dat er publieke vrede heerst?” vroeg Mead zich af.

Maar Obama heeft meer problemen. Ook een mogelijk kernwapen in handen van Iran is een ondermijning van zijn beleid dat is gericht op een kernwapenvrije wereld. „Een Iraans kernwapen 
is een stap over de rand, een 
trede waar-door men in het ravijn beland. Een kernwapenvrije wereld is dan niet meer mogelijk”, aldus Mead.

Een Iraans kernwapen betekent ook dat de VS hun militaire aanwezigheid in het Midden-Oosten moeten vergroten, als tegenwicht voor het Iraanse gevaar. „En ook dat is precies wat Obama niet wil. Die is er immers op uit de Amerikaanse voetafdruk in het Midden-Oosten juist te 
verkleinen, met als doel in die regio geen aanleiding te geven tot het plegen van aanslagen in de VS.”

Waar Obama de militaire aanwezigheid in het Midden-Oosten juist wil verkleinen, neemt zij in Zuidoost-Azië toe. De interesse voor Europa lijkt af te nemen. Een man uit het publiek vraag zich af op de VS inderdaad minder Europees worden.

Walter Mead bevestigde dat. Toch vond hij dat daar niet al te geschokt over moet worden gedaan: „Ook Nederland is minder Europees in vergelijking met vijftig jaar geleden. Kijk naar het straatbeeld, dat flink is veranderd. Zo heeft de islam aan invloed gewonnen.”

Samenleving

Op vraag of die islam wel kan samen gaan met een vrije, liberale samenleving zoals die vandaag de dag in Europa en de VS bestaat, reageerde Mead luchtig. Hij schetste een vergelijking met de veranderende positie van rooms-katholieken in de VS van de Amerikaanse revolutie tot heden.

„Het rooms-katholicisme was ten tijde van de Amerikaanse revolutie nauwelijks aanwezig in de VS. Toen het in opkomst was, rond 1830, gingen er stemmen op die stelden dat het rooms-katholieke geloof niet verenigbaar was met het liberale denken. Zelfs president Kennedy werd door een grote groep nog bekritiseerd vanwege zijn rooms-katholieke geloof. Zo’n 150 jaar na de opkomst van de rooms-katholieken in de VS is iedereen ervan overtuigd dat het rooms-katholicisme geen belemmering voor de vrijheid vormt.”

Gaat de islam dezelfde ontwikkeling doormaken als het rooms-katholicisme? De veiligheidsadviseur zei hoopvol te zijn: „Ik acht de islam verenigbaar met het westers liberalisme. Al heeft dat wel tijd nodig.”