Jacht Britse vorstin trekt duizenden bezoekers
De Britse koningin Elizabeth zette al meer dan vijftien jaar geen stap aan boord van haar Royal Yacht Britannia. In de haven van Edinburgh oogt het alsof ze net is vertrokken.
De meubels in de slaapkamer van de Queen staan erbij alsof er vannacht nog iemand heeft geslapen. Bureautje met een grote telefoon, kaptafel en een eenpersoonsbed. De koningin sliep alleen, het bed van prins Philip staat een kamer verder. Via een tussendeur konden ze bij elkaar op bezoek. Opvallend in beide slaapkamers zijn de hooggeplaatste buitenramen, zodat het niet mogelijk is om naar binnen te gluren.
Bezoekers vergapen zich aan de slaapkamer. Niet vreemd. Dit is de enige plek in het Verenigd Koninkrijk waar het bed van een levende Britse monarch is te zien. Het schip telt twintig slaapkamers, waarvan er maar één met een tweepersoonsbed is uitgerust. Het is de slaapkamer van de vier koninklijke stellen die de eerste nachten van hun huwelijk aan boord van de Britannia doorbrachten. Vier huwelijken die op de klippen liepen. Charles en Diana waren de laatsten die het tweepersoonsbed deelden.
Teakhout
„Hier kan ik echt ontspannen”, zou de koningin over haar Royal Yacht hebben gezegd. Het schip moest het comfort en de uitstraling van een buitenhuis hebben. Haar favoriete plek was de Sun Lounge met uitzicht op het achterdek, met 5 centimeter dik teakhout. Het dek werd iedere dag met zeewater geschrobd. De matrozen moesten voor 08.00 uur ’s ochtends klaar zijn met dit klusje. Daarna was het tijd om zilver te poetsen.
De bloemen in de Drawing Room kwamen vers uit de tuin van Windsor Castle. Een piano is met pinnen aan de grond bevestigd: verankerd voor het geval het stormt. Eigenlijk had de koningin in deze huiskamer van de koninklijke familie een open haard willen hebben. Maar volgens de regels van de marine moest er dan constant een matroos met een emmer water bij staan.
Rum
Op 16 april 1953 liep de Britannia van de helling bij scheepswerf John Brown in Clydebank. De 60e verjaardag van het schip werd anderhalve maand geleden in stijl gevierd. Alle bezoekers kregen een cakeje met de afbeelding van de Britse vlag én een glaasje rum. „Geen gewone rum”, vertelt gids Jerry. „Alle opvarenden kregen iedere dag 100 milliliter Pusser’s Navy Rum, een traditie van de marine.” De vreemde gewoonte om het goedje met een alcoholpercentage van maar liefst 54,5 procent uit te delen werd op 31 juli 1970 afgeschaft. „Een zwarte dag in de marinegeschiedenis”, lacht Jerry.
Eigenlijk was de Britannia twee schepen in één: een functioneel marineschip en een residentie voor de koninklijke familie. De werelden waren strikt gescheiden. Voorop de officieren en de matrozen, achter de royals. Schreeuwen aan boord was verboden. Alle bevelen en opdrachten gingen met handsignalen. Vanuit de eigen bakkerij kwam dagelijks vers brood. Er was in de koelcellen voldoende vlees, vis en groenten om alle opvarenden twee maanden te voeden.
De Britannia was het enige Britse marineschip met een eigen 24 uurswasserette, waar de temperatuur tijdens tochten in de tropen kon oplopen tot 45 graden. Hoewel de marinemensen er prat op gingen nooit fouten te maken, is er een fameus verhaal dat het koninklijke wasgoed ooit met een lichtblauwe tint uit de wasmachine kwam.
Competitie
In 1997 ontstond er rond het schip een politieke controverse tussen de destijds regerende Conservatieve Partij onder leiding van John Major en de opkomende Labour Party. De conservatieven benadrukten het belang van het jacht in het kader van de internationale stille diplomatie. Na de verkiezingswinst van Labour werd echter besloten het schip uit de vaart te nemen omdat het onderhoud te zwaar drukte op het defensiebudget.
De laatste officiële buitenlandse reis van de Britannia was in de zomer van 1997. Het schip haalde de Britse gouverneur Chris Patten op uit Hongkong, nadat die kolonie was overgedragen aan China.
Op 11 december 1997 werd het schip uit de vaart genomen. Om 15.01 uur verliet de koningin voor de laatste keer haar Royal Yacht. Vandaar dat alle klokken aan boord op die tijd stilstaan.
Verschillende Britse havensteden deden mee in een competitie om de royale schuit een definitieve ligplaats te bieden. Uiteindelijk werd gekozen voor Leith, de haven van de Schotse hoofdstad Edinburgh. Daar is het met 250.000 bezoekers per jaar de ”bestbezochte attractie” van Schotland.
Juwelen en water
In de 44 jaar van zijn actieve dienstlegde de 125 meter lange Britannia ieder jaar de afstand van een tocht rond de wereld af (40.000 kilometer) en bezocht meer dan 600 havens in 135 landen. De teller stopte bij 968 officiële bezoeken. De bemanning telde 220 marinemensen, aangevoerd door een admiraal. Tijdens tochten met walbezoeken werd ook een mariniersband van 26 mensen ingescheept. De hofhouding aan boord kon tijdens staatsbezoeken oplopen tot 45 mensen. Voor deze bezoeken liet de Queen 5 ton bagage inpakken, variërend van juwelen tot flessen Malvernwater voor de thee. Aan stuurboordzijde van het schip is zelfs plaats voor een Rolls-Royce Phantom V.
Royal Mile
Edinburgh ademt royaal. Holyroodhouse is het officiële verblijf van de Britse koningin in Schotland. Ze geeft er jaarlijks een tuinfeest. Vanaf het pand loopt de Royal Mile dwars door het centrum naar Edinburgh Castle – in augustus het decor voor de Royal Military Tattoo. De stad is vanuit Nederland simpel te bereiken: met de boot van IJmuiden naar Newcastle en dan twee uur naar het noorden rijden.
