Ik stond werkelijk even paf. In plaats van geld van een officiële centrale bank, kreeg ik waardepapier van een gewone bank. Of was dit biljet met de prent van de dichter Robert Burns soms een flauwe grap?

Kennissen hielpen me gauw uit de droom. Enkele Schotse banken hebben het recht om eigen bankbiljetten uit te geven. Het werd met nadruk en trots gezegd: Het „recht.” Maar deze Schotse briefjes zijn evenveel waard als de biljetten met de Queen; keiharde sterling.

Ik kreeg wel de waarschuwing ze niet mee te nemen naar Engeland. Want in andere delen van het Verenigd Koninkrijk zijn ze geen officieel betaalmiddel. Het schijnt zelfs dat ook Schotse winkels niet verplicht zijn het papiergeld te aanvaarden. Het zijn immers geen uitgaven van de centrale Bank van Engeland, maar van private banken.

Dat ‘eigen geld’ van Schotland maakte ook iets anders ineens tastbaar, namelijk dat Schotland een ander land is dan Engeland. De Schotse nationalisten willen daarom niet dat dit recht om eigen briefgeld te drukken ooit zal verdwijnen.

En toch zetten de nationalisten dit recht juist zelf op het spel. Een paar weken geleden schreef de Britse regering een rapport over de vraag welk geld Schotland moet gebruiken als het land zich onverhoopt losmaakt van Engeland, Wales en Noord-Ierland. Want de nationalisten willen dat Schotland net zo’n apart land wordt als Denemarken, IJsland en Ierland. Volgend jaar september mogen de inwoners van Schotland hierover stemmen.

Minister Osborne van Financiën –die dit rapport heeft laten schrijven– is blijkbaar een man met droge Engelse humor. Als de Schotten zich zo nodig willen afscheiden, ziet hij weinig toekomst voor het recht om eigen bankbiljetten te drukken. Dat lijkt tegenstrijdig, maar is toch heel logisch.

De Schotse Nationale Partij (SNP) van Alex Salmond wil dat het onafhankelijke Schotland een monetaire unie met de overblijfselen van het Verenigd Koninkrijk sluit om de Britse pond te blijven delen.

Dat laat zich vergelijken met de huidige euro van zeventien landen. Maar, zegt Osborne, het is natuurlijk niet voor niets dat Londen niet aan de euro meedoet. Een gezamenlijke munt betekent het afstaan van financiële soevereiniteit. En dat willen de Britten niet. Niet aan Duitsland en Frankrijk, maar evenmin aan Schotland. Als de Schotten dan toch de Britse pond willen blijven gebruiken, prima, maar laten de nationalisten hun kiezers niet wijs­maken dat ze daarmee ook invloed op het monetaire beleid hebben. En het drukken van pondbiljetten in het buitenland is dan wel een beetje riskant. En hier zie ik een lachje krullen om de lippen van de minister (wiens Conservatieve Partij trouwens fel tegen afscheiding van Schotland is).

Heeft Schotland andere opties? O ja hoor, legt de minister cynisch uit. De SNP wilde toch de euro invoeren? Ja, toen de euro het nog goed deed. Sinds de crisis heeft de partij het standpunt aangepast. Invoering van de euro leidt trouwens ook niet tot de zelfstandigheid die de nationalisten beogen.

In geval van nood kunnen de Schotten natuurlijk hun eigen geld ontwikkelen. Maar het invoeren van zo’n ”Schotse kroon” kost veel energie en zal de bestaande handel tussen Engelsen en Schotten eerder afremmen dan stimuleren. Voor kiezers in een referendum lijkt dat niet aantrekkelijk. Het lijkt er daarom op dat de Britse regering de nationalisten in het noorden met dit rapport behoorlijk in de tang heeft.

Volgens mij hebben de ambtenaren die in Londen dit rapport schreven, zich op hun knieën geslagen van de pret: wie immers trots is op Schotse ponden, moet never nooit voor afscheiding stemmen. Want in een zelfstandig Schotland komt alleen nog maar Engels geld uit de pinautomaat.

Reageren? buza@refdag.nl