In de Zwolse boekhandel Goedhart is de stilte bijna tastbaar als Henrieke Groenwold een fragment uit haar boek voorleest. Het gaat over Hanna, hoofdpersoon in ”Mantel der liefde”, die het zwijgen heeft doorbroken over de incest waarvan ze slachtoffer werd.

Bij de presentatie van de roman donderdagavond zei Groenwold dat Hanna rust vindt als ze haar verhaal naar buiten heeft gebracht. Die reactie hoorde de auteur vaak terug in gesprekken die ze voerde met slachtoffers van seksueel misbruik die het zwijgen hadden doorbroken. Hoewel het ontzettend zwaar was om die stap te zetten, kregen ze er uiteindelijk geen spijt van.

Het zwijgen over misbruik duurt zeker in orthodox-christelijke kring vaak lang, stelden onderzoekers van Movisie vorig jaar in het rapport ”De mantel der liefde”. Projectleider Hilde Bakker van Movisie hoopt dat Groenwolds roman slachtoffers laat beseffen dat ze niet de enige zijn en dat ze „recht hebben op bescherming en hulp”, zo schrijft ze in het nawoord.

Door ziekte kon Bakker donderdagavond geen reactie op het boek geven, zoals was aangekondigd. In het nawoord schrijft ze dat de tijd rijp lijkt om „verborgen ellende” over misbruik in orthodox-christelijke kring naar buiten te brengen. „Vanuit Movisie ontmoeten we vele hulpverleners en kerkelijk werkers uit (orthodox-)christelijke kring, die als medestanders de beweging naar meer openheid over het verborgen geweld doorzetten.”

Indrukwekkend

Literatuurcriticus Tjerk de Reus, die de auteur donderdagavond interviewde, sprak van een „indrukwekkend boek” en vermoedde dat het veel lezers „niet onberoerd zal laten.” Het was hem onder meer opgevallen dat de echtgenoot van Hanna in de roman een beetje aan de zijlijn blijft staan. „Ik denk dat dit ook de realiteit is”, reageerde Groenwold. „Je kunt zo worden opgeslokt door je verleden dat je de mensen om je heen vergeet.”

Wim Visser reageerde vanuit zijn ervaring als voormalig ouderling in een gereformeerde gemeente op het boek. Toen hij bijna dertig jaar geleden als ambtsdrager werd bevestigd, hield een ouderling hem voor: Alles wat in de wereld gebeurt, gebeurt ook in de kerk. „Ik moet zeggen dat ik dat niet echt geloofde, maar ik ben erachter gekomen dat het toch waar is.”

In de loop der jaren begeleidde Visser diverse slachtoffers van manipulatie en seksueel misbruik, binnen en buiten zijn gemeente. Een van hen bezocht hij onder meer nadat ze een poging tot suïcide had gedaan. Inmiddels is deze vrouw getrouwd en moeder van een aantal kinderen, „maar ze is ook levenslang gewond. De littekens zijn groot.”

Schuld en vergeving

Visser sprak de hoop uit dat ambtsdragers mede door Groenwolds boek beter zullen begrijpen wat het betekent „als mensen die je lief en dierbaar zijn je hebben gekraakt en geknakt.” Ook noemde hij het van belang niet te snel over vergeving te spreken, zoals hij zelf jaren geleden van een psychiater leerde. Overigens verhaalde hij ook van een incestdader die op een avondmaalszondag bij hem op de stoep stond „omdat hij niet verder kon zonder het te belijden.”

Tegen uitgever Pieter Rouwendal van Brevier zei Visser dat het goed zou zijn wanneer er als vervolg op Groenwolds roman een boek zou verschijnen dat het omgaan met schuld en vergeving vanuit reformatorisch perspectief belicht. „Dat thema moeten we eens goed gaan doordenken. Ik denk dat toerusting op dat vlak echt op z’n plek is.”