Onderzoekster Marcia Vervloet van het Nivel promoveerde woensdag aan universiteit van Tilburg op haar studie naar de effecten van zo’n ‘slimme’ pillendoos op de therapietrouw.

Een gebrekkige therapietrouw kan verschillende oorzaken hebben. Sommige patiënten vergeten hun medicatie gewoon. Maar er zijn er ook die bewust een of meerdere pillen overslaan.

In de praktijk blijkt het voor veel diabetespatiënten die pillen slikken lastig om ze stipt op tijd in te nemen. Bij diabetes is dat belangrijk om grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel te voorkomen. „Wanneer de medicijnen niet regelmatig worden ingenomen, maakt dat de behandeling minder effectief dan mogelijk is. En daarmee ook duurder dan strikt noodzakelijk is.”

De Nivelonderzoekster bekeek wat het effect is van een ”oplossing op maat” voor diabetespatiënten die soms vergeten hun medicatie in te nemen. „Met zogenoemde Real Time Medication Monitoring (directe medicatiecontrole) worden patiënten herinnerd aan het innemen hun pillen”, legt Vervloet uit.

„Dit systeem maakt gebruik van een medicijndoos die registreert wanneer hij opengaat. Als het doosje niet binnen de afgesproken tijd opengaat, wordt er automatisch een sms’je naar de patiënt gestuurd om hem of haar aan de medicatie te herinneren. Een patiënt krijgt dus alleen een sms als hij of zij vergeet het medicijn in te nemen.”

Vervloet onderzocht het effect van RTMM bij 161 patiënten van veertig apotheken. Die gebruikten al minstens een jaar diabetesmedicatie in tabletvorm (ze hoefden dus geen insuline onderhuids te spuiten) en hadden in het voorgaande jaar minder dan 80 procent van de voorgeschreven medicatie opgehaald bij de apotheek.

De onderzoekster verdeelde de deelnemers over drie groepen. Twee daarvan kregen het slimme medicijndoosje. Een van die twee groepen kreeg een herinnering per sms, de andere groep niet. De derde groep –zonder speciaal medicijndoosje en zonder sms-herinnering– vormde de controlegroep.

Patiënten die per sms een herinnering kregen om hun tabletten in te nemen namen hun medicatie trouwer in dan de controlegroep, zo concludeert Vervloet. Dat effect was bovendien blijvend: ook anderhalf jaar nadat de onderzoekster was gestopt met het versturen van sms’jes namen deze patiënten hun medicatie trouwer in. Niet alleen misten ze minder doseringen, deze patiënten slikten hun pillen bovendien vaker op tijd dan degenen in de groep die wel een slimme pillendoos gebruikten maar geen sms’jes kregen.

In eerdere studies was alleen gekeken naar de kortetermijneffecten van elektronische herinneringen op therapietrouw. Bovendien werden er in die onderzoeken altijd berichten verstuurd, ongeacht of de patiënt zijn medicatie wel of niet had ingenomen. „Dat heeft als nadeel dat patiënten gewend kunnen raken aan de herinneringen en dan verliezen ze hun kracht.”

Vervloet: „Mensen vergeten hun medicatie vooral op momenten dat de dagelijkse routine wordt doorbroken, bijvoorbeeld in het weekend en tijdens vakanties. Deze momenten vormen belangrijke aandachtspunten.”

Op basis van de resultaten van haar onderzoek concludeert ze dat een slim medicijndoosje –in combinatie met herinnerings-sms’jes– een effectief middel is voor patiënten die hun medicatie geregeld vergeten of deze onregelmatig innemen. De onder-
zoekster vermoedt bovendien dat niet alleen diabetespatiënten hierbij baat kunnen hebben, maar ook mensen met andere chronische aandoeningen die daarvoor geregeld pillen moeten slikken.

Vervloet studeerde medisch-technische informatica aan de Universiteit Utrecht. Na haar studie kreeg ze een baan bij het Nivel, het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg, waar ze ook haar promotiestudie deed. Vervloet blijft voorlopig als postdoconderzoekster verbonden aan het Nivel.