Na de Tweede Wereldoorlog richtten de overwinnaars de tribunalen van Neurenberg en Tokio op om de belangrijkste Duitse en Japanse oorlogsmisdadigers te berechten. Daarna volgde een periode van decennia zonder internationale strafrechtspleging. Tijdens de Koude Oorlog konden dictators in tal van landen straffeloos hun gang gaan met moorden en martelingen.

Toen in 1991 Joegoslavië uit elkaar begon te vallen, reageerde de wereld geschokt op gruweldaden die men na de Tweede Wereldoorlog in Europa niet meer had gezien. In Kroatië werd de stad Vukovar belegerd en in puin geschoten. Vanuit Bosnië gingen beelden de wereld rond van uitgehongerde gevangenen in kampen als Omarska.

Een commissie van experts onder leiding van de Nederlandse volkenrechtdeskundige Frits Kalshoven onderzocht de mogelijkheden tot de oprichting van een tribunaal dat de hoofdschuldigen aan oorlogsmisdaden op de Balkan zou vervolgen. Dat idee kreeg op 25 mei 1993 zijn beslag, toen de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in New York unaniem besloot tot de oprichting van het tribunaal.

De raad handelde met resolutie 827 krachtens hoofdstuk VII van het Handvest van de VN: hij stelde vast dat vrede en veiligheid in de wereld in gevaar waren en dat daarom alle VN-lidstaten verplicht zijn samen te werken met het tribunaal. Ook paste de Veiligheidsraad de Beginselen van Neurenberg toe, die de Algemene Vergadering van de VN na WO II had onderschreven.

Daarin wordt onder meer een uitzondering gemaakt op de immuniteit die staatshoofden al eeuwen genieten. Zo kon het tribunaal in 1999 president Slobodan Milošević van Joegoslavië aanklagen voor misdaden van zijn troepen in Kosovo. De ogen van de wereld waren op Den Haag gericht, toen Milošević op 3 juli 2001 als eerste voormalig staatshoofd voor een tribunaal van de VN moest verschijnen.

De komst van het Joegoslavië-Tribunaal leverde Den Haag, waar eerder al het Internationaal Gerechtshof en het Permanente Hof van Arbitrage zetelden, de bijnaam „juridische hoofdstad van de wereld” op. Later zouden andere internationale hoven volgen, zoals het Internationaal Strafhof (ICC).