Predikantsvrouw: Ik voel me net haarlemmerolie
„U bent een drukbezette predikantsvrouw en u loopt in de supermarkt. Plots duikt vanachter een schap een gemeentelid met winkelwagen op. Dilemma. Een beleefdheidsgesprek aanknopen? U bent immers de vrouw van de dominee.”
Hoe moeilijk het soms is om predikantsvrouw te zijn, bleek maandag tijdens een conferentie in Elspeet over ”Kritiek in en om de pastorie”, georganiseerd door Prisma, een oecumenische werkgroep voor predikantspartners.
De aanwezige vrouwen voelen zich kwetsbaar door de aanwezigheid van verschillende journalisten en willen hun ervaringen niet publiekelijk delen. „Gewoonlijk kunnen zij hun verhaal niet kwijt”, verklaart mevrouw S. Visser, predikantsvrouw en lid van de Prisma-werkgroep, hun afwerende houding. „Ze kunnen niet over gemeenteleden klagen. Hier kan dat meestal wel, hier is veiligheid.” Een andere reden voor de geslotenheid van de vrouwen is de angst om hun man of de gemeenteleden in een kwaad daglicht te stellen.
Kritiek vanuit de gemeente legt een groot beslag op zowel de predikant als zijn vrouw, is de eensluidende mening van de werkgroep, waarvan de predikantsvrouwen S. Visser, P. Bouwman en L. Klanderman deel uitmaken. Mevrouw Visser: „Een predikantsvrouw heeft niet voor haar rol gekozen. Maar toch heeft zij een publieke functie. Ze zit in een glazen huis, wordt door iedereen bekeken. En niet iedereen kan daar even goed mee omgaan.”
Kritiek, bijvoorbeeld, valt de predikant maar ook hun vrouwen zwaar. Kritiek op zijn functioneren. Op zijn aanwezigheid, of op zijn huisbezoeken. Of op het gedrag van de kinderen. „Soms kun je het eens zijn met kritiek uit de gemeente op het functioneren van je man”, zegt mevrouw Visser. „Dan wordt het een onderwerp in de relatie.”
Mevrouw Bouwman merkt op dat de vrouw van een dominee kan vereenzamen. „Zij moet altijd nadenken over wie zij te eten vraagt. Want ze kan niet de ene persoon uit de gemeente wél uitnodigen en een ander niet. Ik ken iemand die daar volledig aan onderdoor is gegaan.”
Gemeenteleden verwachten veel van een predikantsvrouw, is de ervaring van mevrouw Klanderman. „Ze moet op zijn minst lid zijn van de vrouwenvereniging en die het liefst nog leiden ook. Ze wordt geacht op kraamvisite te gaan. Maar ze heeft haar eigen beroep.”
Mevrouw Visser vult aan: „De predikantsvrouw is een type dat thuis zórgt, verwacht men.” Waarop mevrouw Bouwman zegt: Of ik voor die maaltijd nog maar even een salade kan maken! Ik voel me net haarlemmerolie, die is ook overal goed voor.”
Mevrouw Klanderman: „Een klassieke uitspraak is: Het eerste jaar heeft een gemeente naar eigen zeggen geen betere predikant gehad. Het tweede jaar geen slechtere.” Mevrouw Visser kan wel een voorbeeld noemen van kritiek. Haar man kwam speciaal terug van vakantie voor het leiden van een openluchtdienst. Hij vergat te bidden voor een echtpaar dat 25 jaar getrouwd was. Op maandagmorgen om negen uur rinkelde de telefoon. Een boze schoonvader, helemaal over zijn toeren. „Zoiets knalt bij mijn man en ook bij mij naar binnen. Een dominee is toch ook een mens die fouten kan maken. De vrouw die 25 jaar getrouwd was, is peuterleidster. Op dinsdagmorgen breng ik mijn kind naar de crèche. Ga ik dan iets tegen haar zeggen omdat mijn man een fout maakte, of ben ik gewoon de moeder van een kind? Daar lig ik ’s nachts van wakker.”
Mevrouw Visser zegt „het geluk” te hebben dat de drie voorgangers van haar man zich niet zo veel met de dorpsgemeenschap bemoeiden. „Onze kinderen zitten in het dorp op school, wij gaan naar voetbalwedstrijden en swingen tijdens een dorpsfeest tot drie uur door. Wij geven ons in het dorp.”
H. de Rijk, trainer sociale vaardigheden en supervisor van Nederlands gereformeerde en christelijke gereformeerde predikanten, stelde in haar interactieve lezing vast dat veel vrouwen bevestiging zoeken. „Dat maakt het lastig om op kritiek te reageren. U moet daarin overeind zien te blijven.”
Tijdens de tweedaagse conferentie gaan de vrouwen in op hun ervaringen met kritiek door middel van gesprekken en creatieve verwerkingen. Ook het omgaan met kritiek komt aan bod. Wat is afbrekend, wat is opbouwend? Verder gaan de deelnemers oefenen in het geven en ontvangen van kritiek.
Het doel van Prisma is het creëren van gelegenheden waar predikantspartners elkaar kunnen ontmoeten en hun belevingen rond de pastorie kunnen uitwisselen. Om dit doel te verwezenlijken organiseert de werkgroep tweemaal per jaar een conferentie.
