Het bureau TNS NIPO heeft in opdracht van Albert Heijn onderzoek gedaan naar het kook- en eetgedrag van het Nederlandse volk. Daaruit blijkt dat het vaste patroon bij de warme maaltijd is dat deze op een vast tijdstip tussen halfzes en halfzeven aan een gedekte tafel met vaste plaatsen gezamenlijk wordt genuttigd. En dat in een recordtempo van 22 minuten (inclusief toetje!).

De voorspelling dat mensen steeds minder vaak een warme maaltijd nuttigen en minder vaak met anderen samen eten, blijkt dus niet uit te komen. „Elke dag een warme maaltijd nuttigen en gezamenlijk eten blijft belangrijk en lijkt in 2003 zelfs nog iets belangrijker geworden dan eind jaren negentig”, aldus de onderzoekers. Het eetonderzoek werd twee keer eerder, in 1997 en 1999, uitgevoerd. In totaal werden ruim 1500 mensen ondervraagd, verdeeld in de groepen kokers (801) en eters (769).

De aardappel blijft het belangrijkste bestanddeel van de warme maaltijd. De pieper mag dan niet meer zo vaak en bloemrijk op het bord verschijnen, toch blijft de gekookte aardappel als basisingrediënt bij de Nederlandse huishoudens op nummer één staan.

Niet altijd, maar wel zo veel mogelijk proberen de Nederlanders samen te eten. Zeker 85 procent van de meerpersoonshuishoudens nuttigt vijf dagen van de week -meestal doordeweeks- met het hele huishouden de warme maaltijd. Deze wordt vooral ’s avonds gegeten. Nu al doet 78 procent dat, terwijl dat in 1999 nog 68 procent was. Gezinnen met kinderen hebben doorgaans voor halfzeven ’s avonds gegeten (85 procent). Op dat moment moet de helft van de jonge een- en tweepersoonshuishoudens nog aan de warme hap beginnen.

Tradities blijven ook rond de dis gelden. Niet dat de vader nog altijd op zondag het vlees snijdt, maar met name de gezinnen eten vaak nog wel aan tafel, waar iedereen ook zo zijn vaste zitplaats heeft. Wat wel is veranderd ten opzichte van 1999 is dat de invloed van de man des huizes is afgenomen. De vrouw bepaalt in 80 procent van de gevallen wat er op tafel komt, ook al is de man de bereider. De gemiddelde kooktijd voor de doordeweekse warme maaltijd is zo’n 32 minuten.

De veranderingen in de Nederlandse keuken zien de onderzoekers vooral in hoe en wat we koken en eten. „Bij het koken is vooral de wok veel belangrijker geworden, evenals de magnetron en de oven. De braadpan is de grote verliezer. Ook het eetritueel wordt moderner: het eten wordt steeds vaker in de keuken opgeschept in plaats van op tafel opgediend.”

De gezondheid van het eten is veruit het belangrijkste waar de samensteller van de maaltijd op let. De prijs volgt op grote afstand op de tweede plaats. En alhoewel er hoofdzakelijk op routine wordt gekookt, zijn recepten populairder dan ooit. Het kookboek blijft de belangrijkste bron van inspiratie, maar ondervindt concurrentie van moeders(!), internet en in de supermarkt verkrijgbare losse recepten.

In de warme maaltijd is de aardappel het basisingrediënt (51 procent), maar die verliest wel al enkele jaren terrein aan de opkomende pasta (22 procent) en rijst (14 procent). Daardoor staat ook het agv’tje (aardappelen, groente en vlees) steeds minder frequent op het weekmenu ten opzichte van 1997, maar toch staat in tweederde van de Nederlandse huishoudens meerdere keren per week deze combinatie op tafel.

Sperzieboontjes, bloemkool en sla zijn net als in 1999 de favoriete groente, terwijl pizza, lasagne en shoarma de geliefdste buitenlandse gerechten zijn. Het al jaren populaire Italiaanse en Chinese eten wordt inmiddels op de hielen gezeten door de Griekse en de Mexicaanse keuken. Terwijl typisch Hollandse gerechten als preskop, hangop, bloedworst, zure zult, hete bliksem en reuzel in de vergetelheid raken.