Prof. dr. A. de Reuver sprak zaterdag op de jaarlijkse bijeenkomst van de Bond van Nederlandse Hervormde Mannenverenigingen op gereformeerde grondslag, in Putten. Omdat het dit jaar twee eeuwen geleden is dat Kohlbrugge werd geboren, luidde het thema van de bondsdag: ”Verbond en leven”, een onderwerp dat Kohlbrugge veelvuldig aansneed in zijn prediking.

„Zijn preek over de komma vond bijval, maar ook verzet”, aldus prof. De Reuver, die sprak over ”Gods verbond en welbehagen”. „Da Costa verdacht Kohlbrugge zelfs van antinomianisme.”

Genade is het trefwoord dat Kohlbrugges boodschap beheerst, zei prof. De Reuver. „Genade die ons volstrekt kosteloos wordt betoond in de toezeggingen van Gods genadeverbond. Wie God niets te bieden heeft dan schuld, kan zich slechts verlaten op het wonder van Gods vrijmachtige genade. Kohlbrugges prediking is één niet-aflatend protest tegen iedere vorm van arminiaanse verbastering van de genade. Kohlbrugge hoort in Gods verkiezend welbehagen het hart van de Verbondsgod kloppen, Die zich over het hulpeloze en rechteloze ontfermt. Gods verbondsliefde komt van één kant, maar komt bij ons niet aan alsof we stokken en blokken zijn. Liefde dingt naar instemming, werft ons hart en wekt wederliefde. Dit is het eigensoortige van het strikte eenrichtingsverkeer van Gods genadeverbond. Hoe eenzijdig ook qua herkomst, het brengt bij aankomst een reële, bevindelijke wederkerigheid teweeg. Het is dus niet om het even hoe we op Gods verkiezend verbondshandelen reageren. Het is: buigen of breken.”

Volgens De Reuver zag Kohlbrugge verkiezing en verbond als in elkaar verstrengeld. „Op de vraag in welke gestalte wij de zekerheid van onze verkiezing ontvangen, antwoordde Kohlbrugge: „De tollenaar stond van verre. Vraag niet naar uw verkorenheid, maar zet u liever op de plaats van uw verlorenheid, zoals de tollenaar.” De zekerheid van onze verkiezing ligt vast in Christus. Daar moeten we deze verkrijgen en deze is nergens anders te vinden dan in de tooi van Zijn Woord.”

Ds. H. J. Lam uit Nieuwerkerk aan den IJssel sprak over ”Geheiligd leven”. „Aan de vermaarde komma hangt heel Kohlbrugges theologie”, zei hij. „De ontdekking van dit leesteken was voor hem een donderslag, waarvan het geweld altijd in zijn prediking is blijven doorklinken. Als er één theoloog heeft benadrukt dat ons leven voor honderd procent overeenkomstig Gods wet behoort te zijn, is dat Kohlbrugge geweest. Dat de wet geestelijk is, is diep in zijn ziel gegrift. Evenals de wetenschap dat de mens vleselijk is. Wanneer Kohlbrugge dan vraagt waarom God van de mens iets eist wat hij niet volbrengen kan, antwoordt hij: „God wil het van de mens uit de volheid van Christus hebben. Uit deze volheid schenkt Hij de mens Zelf wat Hij hem beveelt.” Het hart van Kohlbrugges verkondiging is: mensen met heel hun hebben en houden werpen op Christus.”

De predikant gaf drie antwoorden van Kohlbrugge door op de vraag hoe Gods wet in ons leven wordt vervuld. „Christus is mens geworden. Wij worden in Zijn dood en opstanding ingelijfd en ook de Heilige Geest laat ons deelhebben aan de vervulling der wet.” De oproep van ds. Lam luidde dan ook: „In de leer bij Kohlbrugge!”