Johri H. Maat. Een wondermiddel heeft de laatste jaren de Nederlandse markt veroverd. Deze panacee heet Koninklijke Landmacht, de oplossing voor al onze maatschappelijke problemen. Zo is het leger onder andere bij de bse-epidemie, de mkz-crisis, de Enschedese vuurwerkramp en een aantal watersnoodrampen succesvol ingezet.

Recent hebben de directeur van Schiphol, Cerfontaine, en premier Kok voorgesteld dat het leger desnoods ingezet moet worden om drugskoeriers op Schiphol op te kunnen pakken en te vervolgen. Nog geen maand geleden stelde een projectgroep onder leiding van oud-minister van Defensie Ter Beek voor leger en politie samen te voegen worden tot één zwaardmacht (”gewapende overheidsmacht”). De krijgsmacht werd bovendien de afgelopen jaren al gebruikt als gevangenisbewaarder en heropvoedingskamp voor probleemjongeren.

Met de genoemde neventaken dwaalt de krijgsmacht behoorlijk af van haar primaire taak: het waarborgen van de externe veiligheid van Nederland door het verrichten van verdedigings- en vredestaken. In buitengewone omstandigheden, zoals rampen, is het logisch om het leger in te zetten, maar nu probeert Jan en alleman het leger in te zetten om de eigen structurele problemen op te lossen.

Dit is een ongewenste ontwikkeling. Militairen hebben gekozen voor het militaire bestaan en zijn hiervoor opgeleid, niet om als het nationale manusje-van-alles te fungeren. Bovendien zijn deze extra werkzaamheden een zware belasting voor de primaire taak van de krijgsmacht. Het is nu al moeilijk genoeg om voldoende geschikte mensen te vinden voor een baan bij de krijgsmacht, deze mensen op te leiden, voor te bereiden op missies en daadwerkelijk uit te zenden. Het feit dat Nederland Duitse militairen moet ’leasen’ om oefeningen doorgang te kunnen laten vinden, toont dit pijnlijk aan.

Structurele maatschappelijke problemen moeten met structurele middelen opgelost worden. Voor het oplossen van bijvoorbeeld het drugsprobleem op Schiphol zijn gemotiveerde, goed opgeleide mensen en financiële middelen nodig. Even een handvol militairen van de toch al uitgedunde voorraadplank halen is geen structurele oplossing.

Nederland moet oppassen niet af te zakken naar het niveau van de Volksrepubliek China of Rusland, waar militairen worden ingezet in de landbouw en bij infrastructurele projecten. De volgende stap is namelijk de inzet van militairen in het onderwijs, de gezondheidszorg, bij het plukken van aardbeien of het aspergesteken. Daar zijn ook geen mensen voor te vinden en daar zijn de problemen ook groot.

De auteur is bestuurskundige en gespecialiseerd in veiligheidsvraagstukken.