Het lijkt ongerijmd: in Nederland –zuivelland bij uitstek– heerst schaarste aan babyvoeding. Jonge ouders moeten soms moeite doen om een pak melkpoeder te bemachtigen. De supermarkten en de producenten van babymelkpoeder zitten met de handen in het haar. Crisisoverleg gisteren bracht vooralsnog geen oplossing.

Nutricia, Friso en Nestlé hebben hun productie al met tientallen procenten opgevoerd, maar het probleem blijft onverminderd bestaan. In China is sinds het melamineschandaal in 2008 –toen duizenden kinderen ziek werden en enkelen overleden door vergiftigde melkpoeder– nog maar weinig vertrouwen in de poeder die in eigen land wordt geproduceerd. Veel westerse landen, waaronder Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, maar ook Australië en Nieuw-Zeeland, hebben nu last van een enorme hamsterwoede bij de Chinezen.

Chinese ouders willen het beste voor hun vaak enige kind. Ze zijn bereid fors te betalen voor westerse flesvoeding. In China zelf is die wel drie keer zo duur als in de Nederlandse supermarkt. Daarom vragen Chinezen aan familie en vrienden in Nederland om de melkpoeder hier te kopen en op te sturen. Ook de illegale handel floreert (zie kader).

De fabrikanten en de supermarkten willen samen met de overheid bekijken hoe die kan worden bemoeilijkt. Ook de Chinese ambassade zal bij het overleg worden betrokken, zei directeur Philip den Ouden van de Federatie Nederlandse Levens­middelen Industrie (FNLI) gisteren na het overleg met de super­marktkoepel Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).

Minister Ploumen van Buitenlandse Handel zal het probleem morgen aankaarten in een gesprek met de Chinese regering. Dat maakte haar woordvoerder vanmorgen bekend. Ploumen is momenteel op handelsmissie in het Aziatische land.

In Nederland is babymelkpoeder „in de breedte nog wel voldoende verkrijgbaar”, onder meer via de huismerken. Maar de keuzevrijheid is beperkt, zegt Den Ouden. „De fabrikanten proberen het maximum te leveren, en de beperkingen die supermarkten aan hun klanten opleggen, hebben de limiet bereikt.”

In België speelt het schaarste­probleem met babymelkpoeder nauwelijks. Daar wordt de flesvoeding veelal via de apotheker verkocht en minder via de supermarkt. Melkpoeders voor baby’s tot zes maanden en speciale poeders voor kleintjes met allergieën mogen in België zelfs alleen in de apotheek worden verkocht.

Om babymelkpoeder dan in Neder­land ook maar via de apotheek te verkopen, is geen optie, vinden de marktpartijen. „In ons land moet het product vrij verkrijgbaar zijn, via alle distributie­kanalen”, stelt Den Ouden.

Retailexpert Paul Moers –zelf ooit directeur van Unilever in Azië– zorgde gisteren voor opschudding door te stellen dat Nederlandse zuivelproducenten zelf verantwoordelijk zijn voor de schaarste aan babymelkpoeder. Grote multinationals leveren volgens hem liever aan snelgroeiende markten als China, India en Indonesië, en vergeten hun thuismarkt.

Dat Chinezen verantwoordelijk zijn voor de lege schappen hier, noemde Moers een „kletskoek­verhaal.” Volgens hem valt er voor fabrikanten als Nutricia, Nestlé en Unilever gewoonweg meer te verdienen door veel melkpoeder te leveren aan landen in Azië.

De deskundige verwacht dat vergelijkbare schaarsteproblemen zich in de toekomst ook bij andere producten gaan voordoen. „Multinationals zijn veel te veel bezig met winstbejag. Het kan toch niet zo zijn dat in Nederland, het land waar de melkpoeder gemaakt wordt, niet voldoende van dit product te verkrijgen is? Zakendoen moet ook gebaseerd zijn op ethiek en moraliteit”, aldus Moers.

FNLI-directeur Den Ouden noemde de suggestie van Moers volstrekte onzin. „De productie van babymelkpoeder voor de Nederlandse markt is de laatste maanden juist met tientallen procenten gestegen.”

Illegale tussenhandel floreert

De illegale handel in babymelkpoeder floreert. Louche handelaren huren tussen­personen in, die winkels binnenstappen en daar het maximaal toegestane aantal pakken per klant inslaan. Liefst meerdere keren achter elkaar. Vooral in de Randstad schuimen deze ‘melkrunners’ de winkelcentra af.

Een woordvoerster van supermarktkoepel CBL wijst erop dat de import van westerse babymelkpoeder in China illegaal is, omdat de pakken niet aan de juiste etikettering voldoen. Aan het opkopen in Nederland zelf is volgens haar weinig te doen. CBL-directeur Marc Jansen bestempelde de praktijken gisteren als immoreel. „Het moet stoppen. Supermarkten zijn geen groothandel.”