Strafproces tegen moordende neonazi’s van start
Duitsland heeft vanaf maandag te maken met een gevoelige rechtszaak. Er staan vijf neonazi’s terecht voor tien moorden. De vraag is hoe ze zo lang hun gang konden gaan.
Tussen 2000 en 2006 schoten Uwe Mundlos en Uwe Böhnhardt negen allochtonen dood. Acht van hen hadden Turkse wortels en één slachtoffer was van Griekse komaf. Het tiende slachtoffer was een agente. De schutters werden bij de moorden geholpen door hun vriendin Beate Zschäpe.
De drie vormden samen een terreurcel onder de naam NSU en hadden het gemunt op kleine zelfstandigen van allochtone afkomst. Het eerste slachtoffer had een bloemenzaakje langs de weg bij Neurenberg. Andere slachtoffers waren groenteboer of sleutelmaker, hadden een dönerzaak, een internetcafé of een kiosk.
De terroristen pleegden in 2004 in Keulen een aanslag met een spijkerbom in een Turkse wijk, waarbij 22 mensen gewond raakten. In Heilbronn schoten de neonazi’s een 22-jarige politieagente van achteren dood toen ze zat te lunchen in haar dienstwagen.
De terreurcel kwam aan geld door bankovervallen, tot veertien keer toe. Dat deden de neonazi’s altijd op dezelfde manier. Ze huurden een camper en parkeerden deze op een strategische positie. De terroristen benaderden de bank per fiets, om zo na de overval terug te fietsen naar de camper. Precies zoals ze ook hun moordaanslagen uitvoerden.
De drie NSU-terroristen doken in 1998 onder, toen de politie propaganda en een explosief vond. Pas dertien jaar later, in 2011, werden ze ontdekt in Eisenach.
Op het moment dat agenten de camper van Uwe Mundlos en Uwe Böhnhardt naderden, schoot Mundlos Böhnhardt dood en pleegde daarna zelfmoord. Zschäpe stak hun huis in Zwickau in brand om bewijsmateriaal te vernietigen en meldde zich bij de politie. Desondanks stuitte de politie op vele bewijzen: tientallen wapens, honderden patronen, explosieven en dvd’s waarop de terroristen hun daden verheerlijkten. Na elke moord maakten ze een foto van hun slachtoffer.
Naast het buitensporig gewelddadige karakter van de zaak zelf zorgt het proces op vele manieren voor veel ophef in Duitsland. De meest gevoelige vraag is: hoe kan het dat deze neonazi’s zo lang ongestoord hun gang konden gaan?
In 2012 stapten diverse politiefunctionarissen op, nadat uit een onderzoeksrapport bleek dat de politie ernstig gefaald had. Korpsen van verschillende deelstaten werkten nauwelijks samen, waardoor de terroristen lang vrij spel hadden.
Ook zag de politie de moorden lange tijd niet als rechts-extremistisch, maar als afrekeningen in het criminele circuit. Terwijl nabestaanden nog rouwden om de totaal onverwachtse moord op hun man of vader, werden ze stevig ondervraagd door agenten over misdaad en drugssmokkel. De nabestaanden hebben nog steeds last van deze aantijgingen en vragen zich af waarom de politie niet doorhad dat de moorden rechts-extremistisch waren.
De aanloop naar het proces heeft het karakter van een trieste klucht. Eerst was er gesteggel rond het aantal beschikbare plaatsen in de rechtszaal in München. Turkse journalisten konden er niet meer bij. Het OM stond niet toe dat Duitse journalisten hun plek afstonden. Het proces werd drie weken uitgesteld en alle journalisten moesten zich opnieuw aanmelden, waarna een soort loterij volgde. Er is bijvoorbeeld wel plek voor de NOS, maar niet voor RTL. Nieuwe protesten zijn afgewezen.
Nabestaanden die niet in de zaal pasten, vroegen toestemming om in een naastgelegen zaaltje het proces via een videoverbinding te mogen volgen. Justitie wees het verzoek af, want de advocaten van Zschäpe zouden hierdoor wellicht mazen in de wet kunnen vinden, wat het proces kan schaden.
De vraag tijdens de rechtszaak is vanwege alle bewijzen niet of Zschäpe schuldig is. Veel meer zal naar haar motieven worden gevraagd en of er meer plannen bestonden. In januari 2014 is de laatste zittingsdag gepland, maar deskundigen verwachten dat het proces zeker twee jaar kan duren.
Kerk strijdt tegen rechts-extremisme
De Evangelisch-Lutherse Kerk en de Rooms-Katholieke Kerk in Beieren ondersteunen de nabestaanden met 20.000 euro om als medeaanklager op te treden.
Deze ondersteuning hoort bij een campagne van de kerken tegen rechts-extremisme. De kerken zijn deel van de Beierse Bond voor Tolerantie, Democratie en Bescherming van menselijke waardigheid, die 49 partners telt.
De lutherse bisschop Bedford-Strohm kondigde aan extremisme samen met Beierse voetbalclubs aan te pakken. „Juist in het voetbal weten rechts-extremisten hun geweldsverheerlijkende ideologie makkelijk te verspreiden. Als kerken moeten we deze tendens tegengaan.”
