Op het partijcongres zaterdag in Leeuwarden nam een overweldigende meerderheid een motie aan waarin werd opgeroepen illegaliteit niet strafbaar te stellen. Samsom legde de oproep naast zich neer. Hij wilde niet terugkomen op zijn afspraken hierover met coalitiepartner VVD. De initiatiefnemer van een motie, de voormalige Iraanse vluchteling Sander Terphuis, was daarover zeer teleurgesteld en verklaarde daarop mogelijk steun te gaan zoeken voor een extra partijcongres over dit onderwerp.

Samsom stelt nu in een verklaring: „Het congres heeft gisteren in Leeuwarden een open, oprecht en emotioneel debat gevoerd over de strafbaarstelling van illegaal verblijf. Veel leden hebben de fractie en mij na afloop gevraagd waarom we de motie die door het congres is aangenomen, niet kunnen uitvoeren. Ik heb geconstateerd dat er behoefte is aan meer tijd en ruimte om in gesprek te gaan over deze afweging van de fractie. Ik wil dat op korte termijn doen en verantwoording afleggen aan de leden over deze afweging.”

Terphuis noemt het besluit in een reactie „wijs en verstandig”. Maar tekent er ook direct bij aan dat hij hoopt dat Samsom „wel vatbaar zal zijn voor argumenten”. Volgens hem kregen veel leden door de afwijzing van de motie het gevoel dat ze niet serieus worden genomen. Hij denkt dat zijn voornemen om mogelijk een extra partijcongres af te dwingen heeft bijgedragen aan het besluit van de PvdA-leider om een politieke ledenraad bijeen te roepen. Terphuis heeft sinds zaterdag naar eigen zeggen honderden e-mails ontvangen waarin PvdA-leden hun frustratie en boosheid uiten over het besluit van Samsom om de motie af te wijzen.

Een politieke ledenraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de beide Kamerfracties, de delegatie in het Europees Parlement en het partijbestuur over de politieke koers tussen de congressen door. Een advies van de ledenraad geldt als zwaarwegend.