Het was alsof de wereld verging, zei een inwoner van het Nigeriaanse vissersdorp Baga later. Nigeriaanse soldaten waren eind vorige week in het dorp slaags geraakt met leden van de islamistische terreurgroep Boko Haram. „Er was overal vuur omdat huizen in brand stonden”, aldus de man in de Nigeriaanse krant The Daily Trust. „Ik zag soldaten woningen in brand steken en op alles wat ze zagen schieten.”

Het moet er ongekend gewelddadig aan toe zijn gegaan, vorige week in het noordelijke dorp aan het Tsjaadmeer. Het Nigeriaanse Rode Kruis meldde deze week dat er in Baga 187 doden te betreuren zijn en zeker 77 gewonden, meest burgers. Er zouden bovendien honderden huizen zijn verwoest. Op internet circuleren gruwelijke beelden van verkoolde lichamen.

Hoewel het drama zich vrijdag afspeelde, kwam het eerste nieuws erover pas zondag naar buiten. De berichten roepen hevige reacties op. „Dat de daders van de Bagamoorden nooit vreugde mogen zien”, twitterde een noordelijke Nigeriaan. „Hier moet rechtvaardig onderzoek plaatsvinden”, merkte een ander op. VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon liet weten „geschokt” te zijn en ook de Verenigde Staten spraken veroordelende woorden.

Maar wat daar in Baga precies gebeurde, is na bijna een week nog steeds in nevelen gehuld. De pers kon het dorp niet in en ook hulpverleners werden geweerd. Het Rode Kruis baseert zijn gegevens op bronnen in het dorp, maar is ondanks pogingen daartoe zelf nog niet aanwezig.

Dorpsinwoners zeggen dat regeringssoldaten vrijdag als wilden in het rond schoten en huis na huis in lichterlaaie zetten. „Alleen God kan begrijpen wat we hebben gedaan dat we dit verdienden”, zei een gevluchte inwoner tegen de krant Premium Times. Het leger zelf verklaarde gisteren dat de operatie een reactie was op de onthoofding van een soldaat door Boko Haramleden. De daders zouden zich vervolgens hebben teruggetrokken in het dorp Baga. Die zouden tijdens daaropvolgende gevechten in het dorp uiterst zware wapens hebben ingezet. Het aantal doden zou volgens het leger op niet meer dan 37 liggen, onder wie 30 militanten en slechts 6 burgers.

De verantwoordelijke generaal, Austin Edokpayi, merkte bij zijn verklaring op dat het dorp een vrijplaats aan het worden is voor militante islamisten. Het werd dus hoog tijd orde op zaken te stellen.

De Nigeriaanse regering heeft inmiddels een officieel onderzoek laten instellen naar de gebeurtenissen in Baga. De regering probeerde de laatste tijd juist een amnestieregeling te treffen met Boko Haram: een aanpak die bij veel zuidelijke, christelijke, Nigerianen bepaald niet goed ligt. Zij zien liever dat Boko Haram met harde hand wordt aangepakt. De beweging heeft volgens cijfers van Human Rights Watch sinds 2009 niet minder dan 3000 doden op zijn geweten.

„Ik geloof niet dat de regering opdracht heeft gegeven voor de slachtpartij in Baga”, zegt de Parijse wetenschapper Marc-Antoine Pérouse de Montclos. Hij heeft echter al evenmin vertrouwen in het amnestieprogramma van de regering. „Het is één grote show”, moppert hij aan de telefoon vanuit Parijs. „Die militante moslims in het noordoosten van Nigeria onderhandelen niet en dat weet de regering ook.”

Pérouse de Montclos houdt de gebeurtenissen in het noorden van Nigeria al enkele jaren nauwlettend in de gaten en is bepaald niet verrast door de harde actie van het Nigeriaanse leger. „Sterker nog: de omhelzing van het terrorisme door Boko Haram is te danken aan een eerdere brute actie van het Nigeriaanse leger.”

Hij doelt op een grootschalige actie tegen Boko Haram in 2009, waarbij onder anderen de leider van de beweging, Mohammed Yusuf, werd gedood. Pérouse de Montclos: „Voordien wendde Boko Haram zich niet tot grootschalige terreur, sindsdien des te meer. Dus, leger, dank je wel.”

Uit „zeer betrouwbare bron” in Nigeria hoorde de wetenschapper nog weer een andere versie van het gebeurde in Baga. Boko Haram zou een hotel in de plaats zijn binnengevallen, die ‘toevallig’ eigendom was van een generaal in het Nigeriaanse leger. Die stuurde vervolgens een contingent troepen om het hele dorp een lesje te leren.

Het blijft vooralsnog koffiedik kijken. Dat de zeer gewelddadige aanpak van het leger gemakkelijk averechts uitwerkt, is duidelijk. Maar wat de regering dan wel moet doen om Boko Haram in te dammen? Dat weten ook de wetenschappers niet.