Het Quartier Latin was in de zestiende eeuw een bolwerk van protestantisme. Hier woonde en studeerde Johannes Calvijn. De straat Rue Visconti kreeg ooit vanwege de hoge concentratie calvinisten de bijnaam Klein Genève. Sinds die beruchte nacht in 1572 was dat echter voorbij.

Nu is daar de nieuwe kerkplanting, Chapelle De Nesle, mede mogelijk gemaakt door de steun van de Gereformeerde Zendingsbond in de Protestantse Kerk in Nederland. Een grote menigte is het overigens niet, daar in die kapel in het Quartier Latin. Gemiddeld komen er tien tot vijftien bezoekers.

De meeste kerkplanters in Frankrijk zijn buitenlanders. U bent toch een echte Fransman?

„Jawel. Ik ben in 1962 in de Franse stad Lyon geboren. Mijn ouders waren lid van de Franse Gereformeerde Kerk. Maar hoewel ik opgroeide in een protestantse atmosfeer, heb ik het Evangelie eerlijk gezegd nooit echt gehoord. Toen ik op mijn veertiende deelnam aan een christelijk zomerkamp hoorde ik voor het eerst over zonde en genade en de noodzaak Jezus echt te kennen. Dat had zo’n uitwerking dat ik bewogen werd om mijn leven geheel aan de Zaligmaker te geven.

Ik heb de band met de Franse Gereformeerde Kerk nooit verbroken, maar sloot me toch aan bij een gemeente van de Église Réformée-Évangélique. De studie theologie aan de Faculté Jean Calvin in Aix-en-Provence sloot perfect aan bij mijn achtergrond, omdat het onderwijs daar ook in de gereformeerde traditie is geworteld en tegelijk de persoonlijke bekering en levensheiliging vanuit de evangelicale traditie wordt benadrukt.

Hoe bent u gevormd als kerkplanter?

„Na mijn studie trouwde ik met Carol, een Amerikaanse vrouw die in Frankrijk betrokken was bij een kerkplanting. Wij woonden drie jaar in Charlotte, North Carolina. Ik was geen voorganger, maar deed wat technisch werk. In die drie jaar kwam ik onder de indruk van de voorganger van de gemeente, de Christ Covenant Church. Zijn gereformeerde theologie en visie op zending en evangelisatie hebben mij echt gevormd. Teruggekeerd in Frankrijk werd ik door de Unepref, de Unie van Protestantse Kerken, gevraagd mij als voorganger te verbinden aan deze nieuwe kerkplanting in het Quartier Latin.

In mijn bediening als kerkplanter pas ik vooral toe wat ik in Charlotte geleerd heb. Deze visie is gegrond op de vermaningen aan de gemeente van Efeze in Openbaring 2. Deze herleving, terugkeer tot voorgaande tijden, spreekt mij aan. Geen buitenissige zaken, geen subtiele methodes en hoogstandjes van evangelisatietechnieken, maar gewoon terugkeren tot het essentiële, dat is de Bijbelse preek met een duidelijke inhoudelijke boodschap, uiteraard in een goede combinatie met hoogstaande muziek. Frankrijk heeft een machtig mooie geschiedenis, inclusief de komst van de Reformatie. Fransen zijn erg gevoelig voor die historische wortels. Dat betekent dat de bestaande kerken van Frankrijk aan hun eigen geschiedenis moeten worden herinnerd. Dat is een aanknopingspunt.”

Maar Frankrijk is toch overwegend rooms-katholiek?

„Jawel, maar de Fransen hebben zich afgekeerd van de Rooms-Katholieke Kerk, zij verafschuwen die kerk. Maar dat is niet hetzelfde als dat zij zich afkeren van de christelijke boodschap. De Fransen moeten besef krijgen dat hier een reformatie heeft plaatsgevonden, het historisch bewustzijn moet worden opgefrist. Daar zijn Fransen gevoelig voor. De moderne Fransman heeft wel een sterk besef van eigen verleden, maar paradoxaal genoeg geen uitzicht op de toekomst. Neem bijvoorbeeld de eigenaar van theater annex expositieruimte De Nesle, waar wij samenkomen: hij is buitengewoon open en respectvol. Hijzelf niet, maar zijn vrouw woont de bijeenkomsten bij.”

Verschilt uw aanpak met die van het Redeemerconcept van Tim Keller in New York?

„Enkele elementen zijn overgenomen. Het Quartier Latin in Parijs is toch anders dan New York. Hier ligt een geschiedenis en daar probeer ik bij aan te knopen. Neem de muziek. Veel klassieke muziek is christelijk. De Fransen kennen de muziek, maar zij beseffen niet de christelijke achtergrond. Soms organiseer ik muziekevenementen in de grote expositieruimte van De Nesle en dan neem ik de gelegenheid te baat om de christelijke achtergrond uit te leggen. Altijd is er iemand voor het eerst. Zondagmorgen was er iemand die ik na afloop begroette. Hij bleek Samir te heten, waarschijnlijk uit Noord-Afrika. Ik ben niet te opdringerig en vraag nooit direct naar een adres.”

Hoe zijn uw contacten met Nederland?

„De Unepref, Union Nationale des Églises Protestantes Réformées Évangéliques de France, deed onderzoek naar de mogelijkheden van kerkplanting in Parijs. Uiteindelijk kwam het voorstel om in het Quartier Latin te starten. Buitengewoon interessant en zelfs heel symbolisch, want het Quartier Latin heeft protestantse wortels. Een paar straten verderop begon in het klooster van Saint-Germain-des-Prés in de tijd van Maarten Luther de hervorming. De eerste gereformeerde synode van Frankrijk is in deze wijk gehouden. Toen de Gereformeerde Zendingsbond bij Unepref informeerde naar mogelijke projecten en hoorde van deze kerkplanting in Quartier Latin, besloot hij tot ondersteuning. De contacten met de GZB en de ondersteuning zijn een geweldige bemoediging.”

Heeft het voordelen dat u een Fransman bent?

„Natuurlijk heeft dat voordelen en vooral ook vanwege deze locatie. Ik ben ook blij dat wij Theater De Nesle kunnen gebruiken. Een Fransman stapt nu eenmaal gemakkelijker een theater binnen dan een kerk. Toch is ook voor de moderne Fransoos enige symboliek noodzakelijk. Daarom wordt het theater omgebouwd tot een kapel.

Fransen staan nog steeds open voor de kern van het Evangelie. Net zoals de Reformatie geen breuk was met de kerk, maar een terugkeer tot de essentie, zo wil ook onze Chapelle De Nesle zich presenteren als kerk met de daarbij behorende symbolen: de liturgische tafel met een geopende Bijbel, een kaars en het brood en de bekers wijn. Wij verschillen hiermee van baptistische evangelisatieposten die niet op een kerk lijken. Kom je daar binnen, dan is er geen symboliek zoals een Bijbel of avondmaalstafel, maar een projectiescherm en drumstel. In Chapelle De Nesle is muziek ook belangrijk, maar op deze plek in Parijs past geen middelmatige muziek. Wij willen in dit district present zijn door aan te knopen bij de Franse cultuur.

Wat zou het mooi zijn een cultureel evenement te organiseren met uitmuntende Nederlandse musici. Het grote Protestantse Feest dat elke vier jaar ergens in Frankrijk wordt georganiseerd, zal eind september hier in Parijs plaatsvinden. Het zou prachtig zijn als wij in de grote expositieruimte van De Nesle in samenwerking met Nederlandse artiesten een cultureel evenement konden organiseren, waarbij we de gelegenheid zouden hebben aan een groter publiek de Bijbelse boodschap te brengen.”

„Op de aarde? Dan ook in Parijs”

Zondagmorgen 10 april 2013. In het Quartier Latin, het middeleeuwse universiteitsdistrict van Parijs, begint om halfelf een reformatorische kerkdienst. De kerk is gevestigd in theater De Nesle, voor de gelegenheid omgedoopt tot Chapelle De Nesle.

Als ds. Samuel Foucachon de tekst van het openingslied ”Glorie, glorie, glorie, Uw naam worde verhoogd op de aarde en in de hemel” aankondigt, veroorlooft hij zich een kleine variant. „Op de aarde…?!” zegt hij, „…dan ook in Parijs!” De tien kerkgangers die op de zwarte theaterstoeltjes hebben plaatsgenomen, grinniken hardop, als een blijk van instemming.

Theater De Nesle in het Quartier Latin, gehuisvest onder expositieruimte De Nesle, functioneert zondagsmorgens niet als theater maar als kapel. In dit onderaardse gewelf, een theater met zeventig zitplaatsen, houdt de Franse kerkplanter ds. Foucachon een kerkdienst. Tijdens de diensten speelt hijzelf op de piano, terwijl zijn uit Amerika afkomstige vrouw –Carol– op de dwarsfluit speelt.

Niet zonder betekenis zegt ds. Foucachon deze zondag voordat hij de Twaalf Artikelen voorleest: „Als wij de geloofsbelijdenis samen uitspreken, laten we bedenken dat wij met ons kleine groepje hier in het Quartier Latin niet alleen zijn, maar verbonden met ontelbare christenen overal ter wereld.” Daarna leest de voorganger Psalm 4, waarbij hij bij elke rust (”selah”) pauzeert voor een lied en compacte uitleg. „Ieder kent toch wel die buien van neerslachtigheid en die verwarring van Psalm 4? Herkenbaar, n’est-ce pas?”

De preek gaat over de gedeprimeerde Emmaüsgangers die de Opgestane pas herkennen in het breken van het brood. In Chapelle De Nesle gaan ook het gebroken brood en de beker wijn rond.

Na afloop de gebruikelijke onderlinge ontmoetingen. Een nieuwkomer wordt begroet. Hij heet ”Samir”. Verder wordt niet gevraagd. Een jonge vrouw die haar roots in Afrika heeft, wordt door een buitenlander aangesproken. Zij studeert aan de universiteit de Sorbonne en bereidt een dissertatie voor over de Ethiopisch-Orthodoxe Kerk in de vierde eeuw. Het is duidelijk: de kerk van alle tijden en alle plaatsen geeft acte de présence in theater annex chapelle De Nesle.