Narcisme
Het gaat niet goed met de narcissen in mijn tuin. De enkeling die tot bloei komt, buigt ootmoedig het hoofd. Alsof hij daarmee een vorm van bescheidenheid wil uitdrukken die onder mensen zeldzaam is. Deze week voerde ik een gesprek over zelfbeeld en zelfverwerkelijking. Mijn gesprekspartner dacht niet zo positief over zichzelf. Je kunt niet zeggen dat hij een negatief zelfbeeld heeft of gekweld wordt door een minderwaardigheidscomplex. Hij is gewoon bescheiden: wie ben ik, dat ik dit mag doen, daarvoor gebruikt mag worden? Uw bescheidenheid zei alle mensen bekend, zo adviseerde Paulus de Filippenzen. Je komt het helaas vaak anders tegen.
Ik had nog nooit van Justin Bieber gehoord. Gelukkig zijn mijn kinderen wat minder wereldvreemd. Naar aanleiding van een tafelgesprek heb ik wat gegoogeld rond dit popidool. Vorige week zaterdag gaf deze bijna-nog-een-puber van net negentien jaar een concert in het Arnhemse Gelredome voor zo’n 34.000 mensen. De meesten van zijn fans zijn zes tot zestien jaar oud. Het schijnt zijn handelsmerk te zijn om het met de tijd niet zo nauw te nemen. Zo ook zaterdag: meneer kwam een uur te laat de zaal binnenvliegen. De spanning was flink opgelopen. Het gejoel en gekrijs waren dan ook niet van de lucht toen hij eindelijk arriveerde. Als je te laat begint, kun je natuurlijk niet op tijd stoppen. Buiten stonden 500 ouders tevergeefs te wachten op hun kroost. Omdat Gelredome bussen moest inzetten om de vele jongeren midden in de nacht thuis te krijgen –de treinen reden niet meer!– ontstond een flinke verkeerschaos.
In Amsterdam bezocht Bieber het Anne Frankhuis. In het gastenboek schreef hij: Als Anne nu geleefd had, was ze vast een belieber (= fan van Bieber) geweest.
Deze gebeurtenissen illustreren een cultus van zelfverheerlijking. Ik kon niet nalaten te veronderstellen dat mijn narcissen het laten afweten omdat het narcisme in de samenleving al welig genoeg tiert. Hoe haal je het in je hoofd: systematisch te laat komen terwijl duizenden fans op je wachten, een bezoek aan een historische plaats misbruiken om je eigen ego te strelen. Ik ken Bieber niet. Op basis van wat ik googelde, heb ik weinig vertrouwen in wat hij op muzikaal gebied te berde brengt. Op basis van genoemde feiten ben ik geneigd hem te verdenken van zelfgenoegzaamheid en een overontwikkeld ego. Ik zou hem bijna een narcist willen noemen: verliefd op zijn eigen spiegelbeeld.
De ziekte van narcisme lijkt besmettelijk. Al die kindertjes en jonge mensen in het Gelredome denken dat dit gedrag normaal is. Zij gaan het nadoen. Bieber is immers hun idool, hun afgod? Straks zijn ze op hem uitgekeken en zoeken ze naar nieuwe sterren om voor te buigen. Maar dankzij de voorbeelden op het podium wordt de liefde voor het eigen spiegelbeeld alleen maar sterker.
Mijn kinderen wezen me er fijntjes op dat er in de refowereld ook sprake is van idolen: kinderen met een talent, die door ouders en ouderen van jongs af aan over het paard worden getild. Zelf dacht ik onwillekeurig aan de mogelijkheid dat predikanten, door het kerkvolk verafgood, zich bij onvoldoende tegenspraak ook zomaar als idool zouden kunnen gaan gedragen. Narcisme komt ook in de kerk voor.
Nederland wordt steeds zelfbewuster. De holding van 17 miljoen ‘iks’ krijgt straks een nieuwe president-directeur, koning Willem-Alexander. Aan Nederlanders is gevraagd in verband met de wisseling van de kroon hun droom te beschrijven. Mijn droom is dat Willem-Alexander de opdracht aanvaardt om Nederland te leiden in de richting van een op centrale waarden gestuurde organisatie. Ik hoop dat hij waarden kiest die te maken hebben met gezag, respect en gemeenschapszin en die geënt zijn op het Woord van God. Ik bid dat hij dat mag doen in afhankelijkheid van God. En dat vervolgens, naar Gods belofte, de vrede van God die alle verstand te boven gaat, de harten en zinnen van onze koning en zijn volk zal bewaren in Christus Jezus.
Reageren? welbeschouwd@refdag.nl
