„We hebben een Bijbel gekregen”, stelde dr. Kater, christelijk gereformeerd predikant en docent aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn, „het hele Woord van God, met kabinetten vol beloften, niet hier en daar een papiertje verstopt op een geheimzinnig plekje. En áls je het daar vindt, is er nog geen garantie dat de afzender het daar heeft neergelegd.”

Dr. Kater reageerde op het verschijnsel dat het nog herhaaldelijk „onder ons” gebeurt dat van mensen gevraagd wordt of ze „er wat voor hebben”. „Daarmee is dan heel vaak een losse Bijbeltekst bedoeld, die op een bijzondere manier tot hen gesproken werd. Edwards zou ons duidelijk maken: pas dan maar op als je daardoor gerustgesteld wordt. Juist mensen die worstelen of zij een tekst námen of krégen, zijn meestal de mensen zijn die alle waarschuwingen op zichzelf betrekken en vergeten te lezen wat Edwards ook nadrukkelijk zegt: Waar geloof is niet gebouwd op een onzeker fundament. De enige ware grond waarop iemand mag geloven dat hij is genodigd om te delen in de weldaden van het Evangelie, is dat het Woord van God verklaart dat die mens, zoals hij is, genodigd is, en God Die dat verklaart waarachtig is en niet kan liegen.”

Dr. Kater typeerde Edwards als de ”theoloog van de honing” „Er is een groot verschil tussen het verstandelijk weten dat honing zoet is, of de zoetheid werkelijk geproefd hebben.” Edwards legt de nadruk op de inschakeling van alle vijf natuurlijke menselijke zintuigen. „Er komt met de wedergeboorte niet een zesde zintuig, wel een anders functioneren van de zintuigen. Er komt een nieuwe ontvankelijkheid voor wat van God is. Edwards wil de tweedeling van hoofd en hart doorbreken. Dat lijkt me heilzaam wanneer we vandaag tussen de klippen van rationalisme en mysticisme door moeten varen, aan de ene kant een beredeneerd geloof, aan de andere kant alleen maar het emotionele aspect van het geloven.”

Edwards wijst op het gevaar van verbeelding en inbeelding. „Hij benadrukt dat allerlei uiterlijke beelden of verbeeldingen wellicht hevige emoties nalaten en als buitengewoon ervaren worden, maar deze zijn eerder gevaarlijk dan ondersteunend. Nog altijd is er het gevaar in onze gezindte om de verbeeldingen als kenmerk van het ware te zien. Zo zijn mensen soms niet alleen een sta-in-de-weg voor zichzelf, maar helaas soms ook naar anderen toe, ook voor jongeren.”

De inhoud van Edwards boek over religieuze gevoelens kan ons volgens dr. Kater een toontje lager laten zingen wanneer we zelf te hoog gestemd zijn. „Hooggestemd in die zin dat we het vooral goed getroffen hebben met onszelf en neerkijken op vele andere medechristenen die de zaak lang niet zo serieus nemen als wij dat doen. Wat is het verdrietig dat velen neerkijken op elkaar en elkaar verdacht maken. Leden van de ene kerk geloven bijna niet dat er in andere kerken oprechte kinderen van God zitten. Waar komt het vandaan dat we niet de plícht hebben om te geloven? Is er niets liefelijks in God? Is de plicht om Hem lief te hebben niet oneindig groot, en is het tegengestelde van deze liefde niet oneindige mismaaktheid?”

Dr. W. van Vlastuin, hersteld hervormd docent aan de Vrije Universiteit en gepromoveerd op Edwards, belichtte de context waarin het boek is ontstaan: een opwekking in zijn gemeente Northampton in Amerika. „Edwards organiseerde niet meetings, maar focuste op de gewone prediking, maar met betoning van Geest en kracht. Hij preekte over de soevereiniteit van God, de vernedering van de mens en de heerlijkheid van Christus.”

De Heere gebruikte de prediking na zeven jaar en er kwam een geestelijke doorbraak. Deze begon bij jongeren en werkte door bij ouderen, bij blanken, negers en Indianen. „Bekeringen vonden snel, krachtig en duidelijk plaats. De opwekking legde beslag op de samenleving, kinderen van God werden verlevendigd en naamchristenen ontdekt.”

Toch waren er ook schaduwzijden bij de grote opwekking, zoals geestdrijverij: een dermate nadruk op de Heilige Geest, ten koste van de Heilige Schrift, kerk en ambt. Edwards begon na te denken over de verhouding van geloof en gevoel en schreef over deze thematiek ”Religious Affections”. Het boek gaat de aard van geestelijke ”affecten”, de gevoelens in de ziel die van geestelijke aard zijn. „De Heilige Geest werkt in de ziel, het kruispunt waar Woord en Geest elkaar ontmoeten. Verstand en wil staan naast elkaar, béide zijn bewerkt door de Heilige Geest. Affecties behoren wezenlijk tot het geestelijk leven. Er is een passie om God dieper en grondiger te kennen.”

Kenmerkend voor Edwards denken over de Heilige Geest is de inwoning van de Geest, nauw verbonden met de uitgestorte liefde van God. „Edwards is de theoloog van de liefde”, aldus dr. Van Vlastuin. „In de liefde is er sprake van een brandend hart voor God. Een huichelaar rust volgens Edwards in zijn bekeringswerk, de ware gelovige rust in God, met aan de kant van de mens steeds meer verootmoediging.”

Het werk ”Religious Affections” is een hoofdwerk van de Amerikaanse opwekkingstheoloog Jonathan Edwards (1703-1758). Het eerste exemplaar werd zaterdag namens W. Visser van uitgeverij Om Sions Wil overhandigd aan de vertaler J. Zeeman uit Urk. Zeeman vertelde hoe hij gegrepen was door het boek, dat voortgekomen is uit de Great Awakening in de achttiende eeuw.

Ds. A. A. Brugge, predikant van de gereformeerde gemeente te Ede, sprak een slotwoord.