Ik val met de deur in huis. Bovenstaande zinnen vang je op als het onderwerp belastingen ter sprake komt. Belasting betalen is volgens niet weinigen zo ongeveer het laatste wat je moet doen.

Nu zijn er mensen die bij deze woorden de daad voegen. Zij verplaatsen hun vermogens en inkomsten naar een zogeheten belastingparadijs. Een eiland waar het goed toeven is. Niet alleen door het zonnige klimaat, maar ook door het uiterst milde belastingregime met tarieven die tenderen naar nul procent. Gespecialiseerde belastingadviseurs helpen vermogende particulieren en internationale ondernemingen om belastingheffing in het land van herkomst te ontlopen.

Vorige week ontstond er deining doordat er informatie is gelekt over bedrijven en personen die gebruikmaken van fiscale vluchtroutes. De namen van ING en ABN AMRO rolden daarbij over de tong. Onmiddellijk was hun repliek dat zij nooit hebben meegewerkt aan belastingfraude. Die reactie raakt kant noch wal. Want het al dan niet voldoen aan wetgeving is helemaal niet de kwestie.

Multinationals hebben maar één reden voor een brievenbusfirma in een belastingparadijs: zo veel mogelijk fiscaal voordeel. In ondernemersjargon heet dit ”tax efficiency”. Aandeelhouders beschouwen een hoge belastingafdracht als een slechte prestatie van de directie. Met een ”global tax policy” kun je aftrekposten ‘verhuizen’ naar landen met hoge belastingen en opbrengsten ‘verschuiven’ naar landen met een laag tarief. Tegenover aandeelhouders tonen de CEO’s fraaie winsten, die bij de Belastingdienst ineens als sneeuw voor de zon zijn weggesmolten. Uiteraard geschiedt alles exact naar de letter van de wet. Maar de geest van de wet legt het loodje.

De boosheid over ING en ABN AMRO is groot. Deze banken werden met publiek geld op de been gehouden. Hoe begrijpelijk ook, de mopperende burger gaat lang niet altijd vrijuit. Wij willen immers gratis onderwijs voor onze kinderen. Ook begeren wij goed geasfalteerde wegen, de allerbeste gezondheidszorg en degelijke dijken tegen overstromingen. Maar als de Belastingdienst met de blauwe brief komt, geven we liever niet thuis. De felle verontwaardiging over fiscale trucs van superrijken komt dan in ander licht te staan. Bovendien heeft de Nederlandse overheid ook boter op haar hoofd. Want door de gunstige fiscale behandeling van in het buitenland gevestigde ondernemingen rolt er jaarlijks circa 1 miljard euro in de nationale schatkist.

Kortom: er is wat mis met onze belastingmoraal. En er schort het nodige aan de belastingwetgeving. Hoe dit probleem aan te pakken? De Tilburgse belastinghoogleraar Happé reikt een handvat aan. Hij stelde in 2011 dat in de afgelopen decennia de juridische vraag naar de rechtmatigheid is gaan domineren over de ethische vraag naar de rechtvaardigheid. Bij belastingontwijking worden bewust de grenzen van de wet opgerekt. En de mazen in de wet opgezocht. De hamvraag is of het eindresultaat van al die slimme constructies rechtvaardig is. Met andere woorden: iedere belastingplichtige maakt gebruik van publieke diensten en voorzieningen. Het is een zaak van gerechtigheid dat burgers en bedrijven ook hun eerlijke aandeel opbrengen in de middelen die de overheid nodig heeft.

Vanuit dit principiële oogpunt zullen overheden ”fiscale vluchtroutes” blokkeren. Maar er is meer nodig. Toonaangevende multinationals moeten openlijk weigeren de grenzen en mazen van de wet op te zoeken. Tegelijk dienen overheden werk te maken van een minder hoge belastingdruk en het verhogen van extreem lage tarieven voor internationale ondernemingen. En als consument kunt u besluiten geen producten of diensten meer te kopen van bedrijven met een bedenkelijke belastingmoraal.

Belastingparadijzen maken het mogelijk dat mensen en bedrijven gedrag vertonen dat lijkt op dat van parasieten. Wel de lusten, niet de lasten. Parasiet en paradijs: een onmogelijke combinatie.

De auteur is directeur van het wetenschappelijk instituut voor de SGP. Reageren? gedachtegoed@refdag.nl