Het Achterhoekse comité voor de ondergrondse aanleg van een nieuwe 55 kilometer lange verbinding tussen Doetinchem en het Duitse Wesel is blij met de maatregelen die minister Kamp (Economische Zaken) gisteren aankondigde. „Ons is gezegd dat dit de laatste bovengrondse lijn zou worden. Als het nu technisch mogelijk blijkt te zijn om het toch ondergronds te doen, dan moet je die kans pakken”, zegt woordvoerder E. Bullée.

Ook platform Hoogspan.nl –het vroegere Bewonersplatform Hoogspanningslijnen Veenendaal– reageert verheugd. Het platform spant zich sinds eind 2002 in voor het ondergronds laten verdwijnen van Lijn 33 (150 kV), die loopt van Dodewaard naar Diemen. Dat gaat nu gebeuren.

Hoogspanwoordvoerder M. Melssen heeft achter zijn huis uitzicht op een van de masten. „Wel lelijk, dacht ik toen ik hier kwam wonen. Later werd me verteld dat ik binnen het magnetisch veld woon –80 meter aan weerszijden van de lijn– en welke risico’s daaraan verbonden zijn.”

Gezondheidsklachten

De kabels lopen dwars over de stad, ook over het centrum, zegt Melssen. „In totaal wonen hier 2000 mensen langs de kabels. Bij vochtig weer klinken er krakerige geluiden. In huizen pal onder de lijnen gaan tl-buizen soms spontaan aan.

Onze voorzitter, J. Schilperoort, is voormalig huisarts. Hij kwam soms ziektebeelden tegen waarvan hij zich afvroeg of die met de hoogspanningskabels te maken hadden. Om dat vast te stellen, zou echter langdurig en landelijk onderzoek nodig zijn.”

Minister Kamp schreef gisteren aan de Tweede Kamer dat hij 135 kilometer aan hoogspanningsverbindingen wil verkabelen (onder de grond laten verdwijnen). Dat is alleen in bewoonde gebieden binnen de bebouwde kom financieel haalbaar. Daarbuiten zullen woningen worden opgekocht, maar dan moeten ze wel pal onder de kabels staan.

Het verkabelen binnen de bebouwde kom gebeurt alleen bij verbindingen van 110/150 kV. Bij lijnen van 220/380 kV is dat technisch niet mogelijk; bij huizen die daar pal onder staan, krijgen bewoners een aanbod tot uitkoop.

Het hele project gaat vijftien jaar vergen en kost zo’n 580 miljoen euro. Overigens is er als gevolg van de economische situatie pas vanaf 2017 ruimte op de begroting. De gemeenten betalen mee en de rest wordt verrekend met de consument.

Het kabinet neemt hiermee het zekere voor het onzekere, want onderzoeken naar de gezondheidsrisico’s van de hoogspanningskabels spreken elkaar tegen. De straling zou kanker –met name bij kinderen– veroorzaken en er is ook een verband gelegd met alzheimer en andere degeneratieve aandoeningen. Anderen achten dat niet bewezen.

Kamp wijst er in zijn brief op dat er nergens in Nederland sprake is van een onveilige situatie. „Vanuit de Europese Unie is een referentiewaarde ten aanzien van de magneetveldsterkte bepaald voor bescherming van burgers. Aan deze waarde van 100 microtesla wordt in Nederland op alle voor het publiek toegankelijke plaatsen voldaan.”

Een huisarts in de Rotterdamse wijk Nesselande meldde begin 2011 aan de GGD Rotterdam-Rijnmond dat het aantal kinderen met leukemie in deze buurt hoog leek te zijn. „Het is begrijpelijk dat dit is opgevallen, maar een relatie met de hoogspanningslijn kan niet worden gelegd”, constateerde de GGD na onderzoek.

Wel of niet slopen

Vijftien gemeenten –waaronder Veenendaal, Geertruidenberg, Voorschoten, Oostzaan en Zaanstad– verenigden zich vorig jaar in het Platform Hoogspanning. Het pleitte voor „een tegemoetkoming in de kosten, zodat mensen die dat echt willen, kunnen verhuizen. De woning kan dan worden verkocht aan iemand die geen bezwaren heeft tegen de hoogspanningslijn. Het Platform Hoogspanning is tegen het slopen van woningen. Door woningen te slopen zouden gaten ontstaan in straten en wijken, wat slecht is voor de leefbaarheid.”

Minister Kamp wil echter een structurele oplossing: „Dat betekent dat de woning na uitkoop niet opnieuw op de woningmarkt komt. De gemeenten krijgen zodoende een nadrukkelijke rol. Een bewoner die wil verhuizen meldt zich bij de gemeente. Het Rijk stelt uitsluitend geld beschikbaar voor de uitkoopregeling aan de betrokken gemeenten als die besluiten tot verwijderen van de woonfunctie (door herbestemming en/of sloop).”

Wie wanneer in aanmerking komt voor de maatregelen, is nog onzeker. „Gezien de situatie in Veenendaal mogen we aannemen dat we in 2017 gelijk aan de beurt zijn”, zegt Melssen. „Daar gaan we ons samen met de gemeente voor inzetten.”